< Προηγούμενη

Χριστιανισμός και Νέα Εποχή

 

του George Catlin *********

Από τις πλέον δημοφιλείς κοινοτοπίες στη χώρα μας, η σχέση αντιπαλότητας και αλληλοεξαίρεσης του Χριστιανισμού με το ρεύμα της Νέας Εποχής ζητά μια καινούργια θεώρηση.  Η θρησκευτική ένταση (ή ο επιστημονικός πατερναλισμός) που χαρακτηρίζει συχνά τη διαπραγμάτευση του θέματος αποτρέπει μια νηφάλια και αντικειμενική προσέγγιση του φαινομένου της Νέας Εποχής.  Μια τέτοια θεώρηση είναι όχι μόνο χρήσιμη αλλά και αναγκαία για την περίοδο πλανητικής αυτοσυνειδησίας στην οποία εισερχόμαστε.  Χρόνιος μελετητής των δύο συστημάτων σκέψης, ηθικής, και πρακτικής, ο Δρ. Ψυχολογίας George Catlin προσφέρει μια συγκριτική θεώρηση που αποκαλύπτει θεμελιακές ομοιότητες αλλά και ευκρινείς διαφορές μεταξύ τους. Ο George Catlin, Ph.D. έχει διδάξει Ψυχολογία στο Amherst College και στο Carthage College.  Είναι συγγραφέας επιστημονικών άρθρων και, πρόσφατα, του βιβλίου the way to happiness (2004).  Γαλουχήθηκε σε Χριστιανικό περιβάλλον κι έχει επί μακρόν μελετήσει τις διδασκαλίες της Νέας Εποχής. Ilias Chrissochoidis, Ph.D. (Stanford University)

Στη διάρκεια της αιώνιας αναζήτησης του ανθρώπου για την κατανόηση του εαυτού του και της σχέσης του με τον κόσμο είναι αναπόφευκτο και συνάμα επιθυμητό, να αναδύονται καινούργιες πτυχές στον ιστό καθιερωμένων σχολών σκέψης. Γνωρίζουμε από την Ιστορία, ότι ο Βουδδισμός ξεπήδησε εν μέσω του Ινδουϊστικού πολιτισμού• ο δε Χριστιανισμός αναπτύχθηκε μέσα σε ένα Ρωμαϊκό και Ιουδαϊκό περιβάλλον. Και στις μέρες μας, η επονομαζόμενη κίνηση της Νέας Εποχής διαμορφώνεται στους κόλπους μιας κατεξοχήν Ιουδαιο-Χριστιανικής κοινωνίας. Έχει μάλιστα αρχίσει να διαφοροποιείται αποκτώντας διακριτές σημασίες κατά άτομο. Όπως όμως, συμβαίνει και με τις καθιερωμένες θρησκείες του καιρού μας, η κίνηση της Νέας Εποχής εδράζεται σε έναν αναγνωρήσιμο πυρήνα βασικών διδασκαλιών. Οι διδασκαλίες αυτές, μαζί με τις καίριες διδαχές του Χριστιανισμού, αποτελούν τη βάση για το παρόν δοκίμιο.

Δεδομένου ότι γενικά, η κίνηση της Νέας Εποχής είναι λιγότερο κατανοητή από ό,τι ο Χριστιανισμός, θα δοθεί σχετικά περισσότερη έμφαση στην επεξήγησή της. Τούτη η έμφαση ωστόσο, σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να ληφθεί ως μεροληψία. Ο συγγραφέας τρέφει βαθύ σεβασμό για τις βασικές διδασκαλίες αμφότερων των συστημάτων σκέψης. Ευκρινέστερη κατανόησή τους είναι ο μοναδικός σκοπός του παρόντος άρθρου.

Απαρχές

Από πού πηγάζουν οι κεντρικές ιδέες και τα ιδανικά του Χριστιανισμού και της Νέας Εποχής; Η πιο εύκολη απάντηση και για τα δύο θα μπορούσε να είναι: γραπτά κείμενα. Ο Χριστιανισμός βασίζεται στα Ευαγγέλια—στην Καινή Διαθήκη πιο συγκεκριμένα. Οπωσδήποτε, τα καίρια στοιχεία της Καινής Διαθήκης είναι οι αναφορές στη ζωή του Ιησού, που περιέχονται στα Ευαγγέλια των Ματθαίου, Μάρκου, Λουκά και Ιωάννη, αλλά και στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, στη βάση των οποίων η Εκκλησία εν πολλοίς δημιουργήθηκε. Η πρώιμη εκκλησία επίσης, εγκολπώθηκε την Ιουδαϊκή Βίβλο, η οποία έγινε γνωστή ως Παλαιά Διαθήκη. Σ’ αυτό το κείμενο βασίζεται κατά πολύ η χριστιανική σκέψη σχετικά με τη φύση του ανθρώπου και την καταβολή του κακού.

Πηγές

Η Καινή Διαθήκη αποτελεί ένα σχετικά βραχύ κείμενο, που έχει υποβληθεί σε ερμηνευτική επεξεργασία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Από αυτή τη διαδικασία προέκυψε ο τεράστιος αριθμός (22,000 κατά έναν υπολογισμό) των Χριστιανικών εκκλησιών, σεκτών και αιρέσεων στις μέρες μας. Παρ' όλο που οι διαφορές μεταξύ των ομάδων αυτών είναι σημαντικές, το παρόν άρθρο δεν μπορεί φυσικά να διαπραγματευτεί την Χριστιανική σκέψη σε όλο της το εύρος.  Θα επικεντρωθεί μάλλον, σε κάποιες βασικές διδαχές του Χριστιανισμού, χωρίς να παραγνωρίζει, ότι πολλές από αυτές δεν σχετίζονται άμεσα με ό,τι ξέρουμε για τη ζωή και τη διδασκαλία του Ιησού.

Σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό, η Νέα Εποχή βασίζεται σε εκτενέστατα κείμενα, που δεν έχουν ακόμη υποβληθεί σε σημαντική ερμηνευτική επεξεργασία. Η Ελένα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ εισήγαγε στη Δύση τις κεντρικές ιδέες της Νέας Εποχής στις 1,500 σελίδες της Μυστικής Δοξασίας, που δημοσιεύτηκε το 1888. Η ίδια γραμμή σκέψης αναπτύχθηκε περαιτέρω στους 24 τόμους των διδασκαλιών της Αλίκης Α. Μπέϊλυ, που γράφτηκαν μεταξύ 1919 και 1949. Τα δύο αυτά έργα μαζί συνιστούν την πηγή των διδασκαλιών της Νέας Εποχής.

Διδάσκαλοι της Σοφίας

Ούτε η Μπέιλυ, ούτε η Μπλαβάτσκυ ισχυρίστηκαν ποτέ, ότι οι ιδέες στα βιβλία τους προέρχονται από τις ίδιες. Αντιθέτως, και οι δύο αναφέρονται σε εκτενείς επαφές που είχαν με κάποιους τέλειους πεφωτισμένους Διδασκάλους της Σοφίας—άτομα που η διαίσθηση, αγάπη, γνώση και ικανότητές τους λέγεται ότι υπερβαίνουν κατά πολύ ακόμα κι εκείνες των πλέον χαρισματικών μελών της ανθρωπότητας [Πολλοί άλλοι έχουν καταγράψει επικοινωνίες με τους Διδασκάλους της Σοφίας.  Σε αρκετές περιπτώσεις οι περιγραφές τους συμπίπτουν μ’ αυτές της Μπλαβάτσκυ και της Μπέϊλυ, ενώ σε άλλες φαίνεται ν’ αποτελούν μάλλον αποκύημα φαντασίας]. Η Μπλαβάτσκυ φέρεται να έχει μελετήσει με τους Διδασκάλους σε μια σειρά ταξιδιών της στην Άπω Ανατολή, η δε Μπέϊλυ είχε συχνές επαφές μ’ έναν από αυτούς, ο οποίος υπαγόρευσε τα περισσότερα από τα βιβλία που φέρουν τ’ όνομά της.

Η ύπαρξη τέτοιων Διδασκάλων αποτελεί ίσως, τη βασικότερη από τις δοξασίες της Νέας Εποχής. Και όπως θ’ αναφερθεί παρακάτω, η αναγνώριση της παρουσίας τους ως συνδετικού κρίκου μεταξύ της ανθρωπότητας και του Θεού συνιστά τον κεντρικό άξονα της σκέψης της. Υπό αυτή τη θεώρηση, η Νέα Εποχή φαίνεται να παρουσιάζει κοινά στοιχεία με τον Χριστιανισμό. Θεμέλιο της Εκκλησίας αποτελεί επίσης, η αναγνώριση του Ιησού και της διαμεσολαβητικής σχέσης του με το Θεό και την ανθρωπότητα. Αλλά όπως ακριβώς ο μέσος Χριστιανός δεν έχει άμεση φυσική εμπειρία του Ιησού, έτσι και ο υποστηρικτής της Νέας Εποχής δεν έχει άμεση φυσική εμπειρία των Διδασκάλων της Σοφίας. Και οι δύο βασίζονται σε αναφορές αξιόπιστων τρίτων, οι οποίες εμπνέουν ή και διαπλάθουν τις προσωπικές τους αντιλήψεις για τον κόσμο και τη φύση της ζωής.

Κεντρικές Διδασκαλίες

Δύο καίριες ιδέες διαποτίζουν τον Χριστιανισμό: δικαιοσύνη και αγάπη.  Η Χριστιανική έμφαση στη δικαιοσύνη συνδέεται κυρίως με τη Δυτική (Καθολική) Εκκλησία και θα περιγραφεί παρακάτω στη συζήτηση περί σωτηρίας.  Η ιδέα που θα εξεταστεί εδώ είναι αυτή της αγάπης, που κατέχει κεντρική θέση στην παράδοση της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς αποτελεί μια καλή αφετηρία για τη σύγκριση των δύο συστημάτων.  Ιδιαίτερα στο πλαίσιο των πρώιμων Ανατολικών Εκκλησιών, ο Θεός κατανοείται ως ευπρόσιτος και εμπεριέχων.  Η αμαρτία γι’ αυτές δεν ήταν τόσο πολύ ζήτημα παραβίασης ενός δικανικού κώδικα όσο απώλειας ταύτισης με την εσωτερική φύση μας, τη δημιουργημένη κατ’ εικόνα Θεού. Στην τέλεια σχέση του με το Θεό, ο Ιησούς αναγνωρίζεται από όλους τους Χριστιανούς ως η τέλεια ενσάρκωση της αγάπης. Οι πιο σημαντικές εντολές του στην ανθρωπότητα ήταν αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον.

Ρωμαλέα Αγάπη

Η αγάπη που ο Ιησούς επέδειξε, ήταν έμπρακτη και γενναία. Θεράπευσε τους αρρώστους, εμψύχωσε τους αδύνατους και δε λογάριασε ποτέ το προσωπικό κόστος στην παρουσίαση των διδασκαλιών του. Μολόνοτι σίγουρα αυτοί που τον πλαισίωναν, υπήρξαν κάποτε αποπροσανατολισμένοι και απογοητευμένοι από τη συμπεριφορά του, από τη δική μας μακρινή οπτική γωνία η αδιάλειπτη αγάπη του είναι καταφανής.

Η ίδια αυτή ιδέα της έμπρακτης αγάπης βρίσκεται επίσης, στην καρδιά των διδασκαλιών της Νέας Εποχής, όπως κωδικοποιούνται από την Μπλαβάτσκυ και την Μπέιλυ. Ο Θιβετανός Διδάσκαλος, τις ιδέες του οποίου κατέγραψε η τελευταία, επανειλλημένως βεβαίωσε ότι η μόνη πραγματική αμαρτία είναι η αίσθηση της χωριστικότητας—η έλλειψη αγάπης—μεταξύ ανθρώπων και μεταξύ του ανθρώπου και του Θεού. Στην τελευταία του επιστολή προς μία ομάδα σπουδαστών, με τους οποίους είχε συνεργαστεί στενά για πολλά χρόνια, συνόψισε το κεντρικό θέμα της διδασκαλίας του αλλά και των καθηκόντων τους. Οι κατακλείδες παράγραφοι από την επιστολή αυτή παραθέτονται εδώ εκτενώς, καθώς συμπυκνώνουν το πνεύμα και τη φιλοσοφία της Νέας Εποχής.

Ήττα του Ολοκληρωτισμού

«Ο έμπρακτος σκοπός που πρέπει να διατηρούν πάντοτε στο μυαλό και την καρδιά τους όλοι όσοι αγαπούν τους συνανθρώπους τους και υπηρετούν την Πνευματική Ιεραρχία [«Πνευματική Ιεραρχία» είναι μια άλλη ονομασία για τους Διδασκάλους της Σοφίας, μια ομάδα τελείων πεφωτισμένων ατόμων που λέγεται ότι κατοικούν σε απόμακρες ερήμους και βουνοστοιχίες του κόσμου. Οι υπάρχουσες περιγραφές τους φέρουν να εργάζονται κυρίως εσωτερικά—καθοδηγώντας και επιβλέποντας την ανθρώπινη εξέλιξη, και με το να διοχετεύουν ιδέες και ενέργεια στον κόσμο μέσω μιας απόκρυφης επιστήμης, την οποία έχουν κατακτήσει στη διάρκεια των αιώνων], είναι η ήττα του ολοκληρωτισμού. Δεν αναφέρομαι απλώς στην ήττα του κομμουνισμού, αλλά στην ήττα αυτής της ίδιας της σκοτεινής μεθόδευσης που οδηγεί στην επιβολή ιδεών και η οποία ως μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιείται από διαφορετικά έθνη και εκκλησίες οπουδήποτε, όπως ακριβώς από την Σοβιετική Ένωση. Αυτό είναι που αποκαλούμε ολοκληρωτισμό. Θα σας ζητούσα να διατηρήσετε ξεκάθαρα αυτή τη διάκριση στο μυαλό σας. Ο έμπρακτος σκοπός σας είναι η ήττα όλων όσων παραβιάζουν την ελεύθερη βούληση και τα οποία διατηρούν την ανθρωπότητα σε άγνοια. Αφορά εξίσου κάθε καθιερωμένο σύστημα σκέψης, Καθολικό ή Προτεσταντικό—το οποίο επιβάλλει τις ιδέες και τη θέλησή του πάνω στους υποστηρικτές του. Ο ολοκληρωτισμός συνιστά τη βάση του κακού σήμερα και συναντάται σε όλα τα συστήματα διακυβέρνησης και εκπαίδευσης, συναντάται εξίσου στο σπίτι και την κοινωνία. Δεν αναφέρομαι εδώ στους νόμους που καθιστούν δυνατές και πάνω σε ορθή βάση τις ομαδικές σχέσεις. Τέτοιοι νόμοι είναι απαραίτητοι για την κοινοτική και την εθνική ευλειτουργία και δεν είναι από τη φύση τους ολοκληρωτικοί. Αναφέρομαι μάλλον, στην επιβολή της θέλησης των λίγων πάνω στη συνολική μάζα των ανθρώπων. Η ήττα αυτής της ανεπιθύμητης τάσης οπουδήποτε κι αν βρίσκεται, αποτελεί τον συγκεκριμένο πρακτικό σας σκοπό. «Ο πνευματικός σας σκοπός είναι η καθιέρωση της βασιλείας του Θεού. Ένα από τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η προετοιμασία των ανθρώπων για την αποδοχή της επικείμενης επανεμφάνισης του Χριστού. Πρέπει να πείτε στους ανθρώπους οπουδήποτε, ότι οι Διδάσκαλοι και οι μαθητές τους εργάζονται δραστήρια για να φέρουν τάξη από το χάος. Πρέπει να τους πείτε ότι υπάρχει Θεϊκό Σχέδιο και ότι τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την πραγματοποίηση αυτού του Σχεδίου. Πρέπει να πείτε στους ανθρώπους, ότι η Πνευματική Ιεραρχία υπάρχει και ότι έχει υπάρξει για χιλιάδες χρόνια και αποτελεί την έκφραση της συμπυκνωμένης σοφίας των αιώνων. Πάνω απ’ όλα, πρέπει να τους πείτε ότι ο Θεός είναι αγάπη, ότι η Ιεραρχία είναι αγάπη και ότι ο Χριστός επιστρέφει από αγάπη για τον άνθρωπο». Αλίκη Α. Μπέιλυ, Η Εξωτερίκευση της Πνευματικής Ιεραρχίας (New York: Lucis Publishing Company), σσ. 700-701.

Πολλά σημεία στο ανωτέρω απόσπασμα—δηλωμένα ή υπονοούμενα—χρειάζονται περαιτέρω εξήγηση. Πρώτον, η αγάπη είναι το κεντρικό θέμα της Νέας Εποχής, όπως ακριβώς και στο μήνυμα του Χριστιανισμού. Αγάπη είναι η φύση του Θεού και της Ιεραρχίας. Αγάπη είναι η σχέση του Χριστού με την ανθρωπότητα και αγάπη είναι η δύναμη που ο Θιβετανός ελπίζει να γίνει το κίνητρο για τους μαθητές του. Επίσης, όπως και με τη Χριστιανική θεώρηση του Ιησού, ο Θιβετανός μιλά για μια δυναμική αγάπη, που παρωθεί σε πράξη. Επειδή αγαπούν, τα μέλη της Πνευματικής Ιεραρχίας έχουν πάντοτε εργαστεί, όπως και η ανθρωπότητα πρέπει να εργαστεί. Μια παθητική, αναποτελεσματική αγάπη δεν είναι σε καμμία περίπτωση το ιδανικό της Νέας Εποχής. Ο Θιβετανός γράφει κάπου αλλού, ότι «ανήκει κανείς στο έργο που πρέπει να γίνει». Πράγματι, τα τελευταία του δημοσιευμένα λόγια προς την ομάδα μαθητών γύρω από την Αλίκη Μπέϊλυ ήταν «εργαστείτε, αδελφοί μου».

Ποιο είναι το έργο που πρέπει να γίνει; Το απόσπασμα δεν μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρο εδώ. Η Νέα Εποχή αναγνωρίζει απολύτως ένα θεϊκό παρόν στο κέντρο κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Το άτομο πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ανακαλύψει και να εκφράσει αυτό το παρόν. Κάθε σύστημα που παραβιάζει την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου με την επιβολή σχημάτων σκέψης και συμπεριφοράς, αντιμετωπίζεται ως ολοκληρωτικό και επομένως χρειάζεται ν’ αντικαταστηθεί.

Ελευθερία και Υπευθυνότητα

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, ότι ο Θιβετανός δεν εξαιρεί ούτε τις δικές του ιδέες από αυτήν την προτροπή. Όλα του τα βιβλία αρχίζουν με μια δήλωση, που προκαλεί τον αναγνώστη να διακρίνει την αξία τους. «Τα βιβλία που έχω γράψει μπορεί ή όχι να είναι ορθά, αληθή και χρήσιμα. Σ’ εσάς επαφίεται να εξακριβώσετε την αλήθεια τους μέσα από ορθή πράξη και την άσκηση της διαίσθησης». Η Μπέιλυ, η Μπλαβάτσκυ και οι Διδάσκαλοί τους οποίους αντιπροσωπεύουν, δε δείχνουν καμμία διάθεση να δημιουργήσουν ακολουθίες «πιστών». Επιμένουν μάλλον, σε μια διαδικασία αυτο-ανακάλυψης ελευθέρως επιλεγμένη, η οποία οδηγεί το άτομο σε αληθινή λύτρωση.

Η ίδια έμφαση στην ελευθερία συναντάται ξεκάθαρα επίσης, στην Χριστιανική σκέψη. Ο Θεός έχει προικήσει τον άνθρωπο με ελεύθερη βούληση και ακριβώς στην άσκηση αυτής της ελευθερίας καλείται ο τελευταίος, να βρει και να εκφράσει αληθινή αγάπη για το Θεό. Αντιστρόφως, η Χριστιανική κατανόηση του Κακού, που θα συζητηθεί πιο ολοκληρωμένα παρακάτω, βασίζεται πάνω στην κατάχρηση της ελευθερίας. Στην Καινή Διαθήκη τέλος, ο Ιησούς τονίζει «Θα γνωρίσετε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει». Αυτή η δήλωση, όπως και πολλές άλλες στη Βίβλο, καταγράφεται με σεβασμό από τον Θιβετανό Διδάσκαλο στα βιβλία της Μπέιλυ. Φαίνεται δε, να συμπυκνώνει και το περιεχόμενο της δικής του δήλωσης.

Η Φύση του Χριστού

Η Νέα Εποχή και ο Χριστιανισμός συμμερίζονται επίσης, την πίστη στην κεντρική θέση του Χριστού, σε ό,τι αφορά στην ανθρωπότητα. Διαφέρουν όμως, σημαντικά στην κατανόηση της φύσης Του. Για τους Χριστιανούς ο Ιησούς είναι ο ένας και μοναδικός Υιός του Θεού. Έλαβε σάρκα για τη σωτηρία της ανθρωπότητας και με τον σταυρικό Του θάνατο κατέστησε δυνατή τη δική μας σωτηρία. Περαιτέρω, η ύστατη λύτρωση καθίσταται δυνατή με την αποδοχή του Ιησού ως σωτήρα της ανθρωπότητας. Η επιστροφή Του αναμένεται με τη συντέλεια του κόσμου, ένα γεγονός που πολλοί αντιλαμβάνονται ότι θα συμβεί στο απώτερο μέλλον ύστερα από ένα τεράστιο αρμαγεδώνα στη Γη.

Ο Χριστός ή Παγκόσμιος Διδάσκαλος για την εποχή μας φέρει το προσωπικό όνομα Μαϊτρέγια. Διατηρεί το αξίωμα του Χριστού εδώ και χιλιάδες χρόνια και θα συνεχίσει να το καταλαμβάνει για τα επόμενα δύο χιλιάδες πεντακόσια χρόνια. Ο Μαϊτρέγια πιστεύεται ότι εργάστηκε δια μέσου του Ιησού στα τελευταία τρία χρόνια της ζωής του στην Παλαιστίνη.

Η δεύτερη πτυχή του Χριστού, όπως δέχονται οι διδασκαλίες της Νέας Εποχής, είναι η Χριστική Αρχή, το πνεύμα αγάπης και ανάτασης που θεωρείται ότι διαπερνά το σύμπαν και βρίσκεται στις καρδιές όλων των ανθρώπων. Όταν αυτή η Αρχή, δια μέσου της εξελικτικής διαδικασίας, αφυπνίζεται στην ανθρώπινη καρδιά, μια δεύτερη γέννηση λαμβάνει χώρα και η πρόοδος του ατόμου στην ατραπό της τελείωσης αρχίζει ουσιαστικά.

Επικείμενη Προφητεία

Όπως υποδηλώθηκε προηγουμένως, κεντρική θέση στις διδασκαλίες της Αλίκης Μπέιλυ έχει η επικείμενη επανεμφάνιση του Χριστού. Στα βιβλία της προτείνεται, ότι το γεγονός αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή προς το τέλος του 20ου αιώνα. Τουλάχιστον ένας επιφανής εκπρόσωπος της Νέας Εποχής ισχυρίζεται ότι η διαδικασία για την επανεμφάνιση του Χριστού καθώς και άλλων μελών της Πνευματικής Ιεραρχίας έχει ήδη αρχίσει. Η πιθανή απήχηση ενός τέτοιου γεγονότος σε μια περίοδο άμεσης πλανητικής επικοινωνίας υπερβαίνει τη φαντασία. Αν επρόκειτο να συμβεί με τρόπο που θα αναγνωριζόταν και αποδεχόταν από ένα σημαντικό τμήμα της ανθρωπότητας, θα σήμαινε οπωσδήποτε την απαρχή μιας νέας εποχής για τον πλανήτη. Ο χρόνος θα δείξει πόσο βάσιμη είναι αυτή η δεύτερη πτυχή σκέψης της Νέας Εποχής.

Θεωρήσεις του Αντί-Χριστου

Η χριστιανική κατανόηση της Δευτέρας Παρουσίας είναι στενά συνδεδεμένη με την ιδέα του Αντί-Χριστου. Ιστορικά, ο όρος έχει χρησιμοποιηθεί για όλους όσοι καταφέρθηκαν εναντίον του Χριστιανισμού. Μεταξύ τους συμπεριλαμβάνονται οι αυτοκράτορες Νέρων και Φρειδερίκος Β´ καθώς και οι Ποντίφηκες Βονιφάτιος Η´ και Ιωάννης ΙΒ´. Πολλοί Χριστιανοί ωστόσο, αναμένουν μια χαρισματική προσωπικότητα που θα έρθει στο προσκήνιο στο τέλος του χρόνου και θα παρερμηνευθεί από πολλούς ως ο αληθινός Χριστός.

Ο εναντιωτικός ρόλος του Αντί-Χριστου ως προς τον Χριστό αντιμετωπίζεται με κάπως διαφορετικό τρόπο στις διδασκαλίες της Μπέιλυ. Σε μια διαπραγμάτευση του ρόλου της Χριστικής αρχής ως «πλάστη μορφών για την έκφραση ζωής», ο Αντίχριστος περιγράφεται ως μια εξίσου θεία δύναμη με προορισμό την καταστροφή εκείνων των υλικών μορφών, που έχουν παύσει πλέον να υπηρετούν την έκφραση του θείου.

«Είναι απλώς, η απέχθεια για το θάνατο των μορφών, που κάνει τον άνθρωπο, να θεωρεί το έργο του καταστροφέως ως ‘διαβολικό’, ότι εναντιώνεται στη θεία θέληση και ότι είναι ανατρεπτικό του θεϊκού σχεδίου. Η λέξη «διαβολικό» αρμόζει πραγματικά, στο έργο των εκπροσώπων της μυστηριώδους εκείνης δυνάμεως, που ονομάζουμε κοσμικό κακό και σε όσους ανταποκρίνονται σ’ αυτό, αλλά δεν εφαρμόζεται στο έργο του Αντίχριστου.»

Αλίκη Α. Μπέιλυ, Εσωτερική Ψυχολογία 1, σσ. 74-75.

Επομένως, η Νέα Εποχή αντιλαμβάνεται τον Αντί-Χριστο ως ενέργεια, όχι ως συγκεκριμένο άτομο. Η ενέργεια αυτή κατακερματίζει παρωχημένες υλικές μορφές για την προετοιμασία του ανοικοδομητικού έργου της Χριστικής αρχής. Υπό αυτήν την οπτική γωνία, οι πλείστοι όσοι Χριστοί που θα εμφανίζονται πριν από την πραγματική Δευτέρα Παρουσία, θα ιδωθούν ως άτομα, όχι ως εκφράσεις του Αντί-Χριστου, όπως αυτός αναμένεται από την Χριστιανική πλευρά.

Η οδός της σωτηρίας

Τόσο η Νέα Εποχή όσο και ο Χριστιανισμός περιγράφουν μια «βασιλεία των ουρανών» και αποδέχονται την ένταξη σ’ αυτήν ως σκοπό της ανθρώπινης ζωής. Οι απόψεις τους όμως, διαφέρουν σημαντικά ως προς την έδρα αυτής της βασιλείας και τον τρόπο για την προσέγγισή της. Η χριστιανική θεώρηση αναπτύχθηκε στη διάρκεια πολλών αιώνων και σύμφωνα με κάποιους, βρίσκεται σήμερα σε μια κατάσταση ύφεσης και ρευστότητας. Η πρώιμη εκκλησία αποδεχόταν σε μεγάλο βαθμό μια σχετικά επικείμενη ανάσταση προνομιούχων Χριστιανών για μια βασιλεία 1,000 χρόνων του Χριστού. Ανεξάρτητα από αυτήν τη συλλογική εμπειρία, ο Χριστιανισμός καλλιεργεί επίσης συγκεκριμένες προσδοκίες για ατομική ζωή μετά θάνατον. Η υπόσχεση είναι για αιώνια ζωή με το Θεό με μόνη άλλη επιλογή τον αιώνιο θάνατο. Τα δύο αυτά σενάρια φέρεται να προηγούνται της Δευτέρας Παρουσίας, μιας περιόδου όπου όλοι θα αναστηθούν και θα οδηγηθούν σε αιώνια ζωή ή καταδίκη.

Κρίση

Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο ποιά θα είναι τα κριτήρια γι’ αυτήν την κρίση. Κατά μια άποψη, 144,000 από τους πλέον πιστούς Χριστιανούς θα εισέλθουν στη βασιλεία των ουρανών. Αυτοί υποτίθεται, έχουν προσεγγίσει περισσότερο την εντολή του Ιησού «να είστε τέλειοι όπως ο Θεός είναι τέλειος». Ως δημιουργήματα κατ’ εικόναν Θεού, οι Χριστιανοί αποζητούν να εκφράσουν αυτήν την εσωτερική τελειότητα. Τούτο βέβαια συνεπάγεται αποφυγή της αμαρτίας, εκπλήρωση των ηθικών υποχρεώσεων και αγάπη προς τον πλησίον. Εκφράζοντας το πνεύμα που χαρακτήριζε την Εκκλησία για αιώνες, ο Μέγας Αθανάσιος γράφει «ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνουμε εμείς θεοί».

Η ιδεά της κρίσης συμπληρώνει αυτήν της προαναφρθείσας αγάπης ως ένα από τα προσδιοριστικά χαρακτηριστικά του Χριστιανισμού. Από την ίδρυσή τους οι Δυτικές (Ρωμαϊκές) Εκκλησίες έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στο θέμα της δικαιοσύνης, αντιμετωπίζοντας την σχέση του Θεού με τον άνθρωπο κυρίως πάνω σε δικονομική βάση. Όπως και με τις ήδη υπάρχουσες Ρωμαϊκές και Ιουδαϊκές παραδόσεις, ο Θεός περιγραφόταν ως αυστηρός κριτής. Κατά την ερμηνεία του Παύλου, που ο Αυγουστίνος ανέπτυξε περαιτέρω, η σωτηρία ήταν ζήτημα του να κριθείς ενάρετος. Το μυστήριο της μετανοίας αναπτύχθηκε ως μέσο δια του οποίου ο παραβάτης μπορεί να αποκτήσει ξανά ευνοϊκή θέση στην Εκκλησία και προφανώς, στο Θεό.

Εξιλέωση δια του Χριστού

Η ενάρετη συμπεριφορά όμως, δεν εξαντλεί σε καμμία περίπτωση το ζήτημα της Χριστιανικής σωτηρίας. Ενάρετοι και αμαρτωλοί, όλοι χρειάζονται τη σωτηρία του Χριστού, ο οποίος ήρθε στον κόσμο για να σώσει την ανθρωπότητα. Η εγκόσμια δυστυχία σε συνάρτηση με τον Εσταυρωμένο Χριστό παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτό το ζήτημα, ιδιαίτερα στην Καθολική παράδοση. Παραπέρα, κάποιοι στην εκκλησία πιστεύουν, ότι η εξιλεωτική αγάπη του Χριστού είναι τόσο δυνατή, ώστε τελικά, όλοι θα σωθούν ανεξαρτήτως της ηθικής τους υπόστασης.

Από την πλευρά της Νέας Εποχής, η Βασιλεία του Θεού αποτελεί μια συνειδησιακή κατάσταση, που τουλάχιστον στη θεωρία, είναι προσβάσιμη από όλους τους ανθρώπους ανά πάσα στιγμή. Αποκτάται μέσω ελέγχου πάνω (και άρα απελευθέρωσης από) τη διαρκή έλξη της φυσικής, συναισθηματικής και νοητικής ζωής του καθενός. Με άλλα λόγια, οι εγωκεντρικές, προσωπικές απαιτήσεις του φυσικού σώματος, οι τάσεις της συναισθηματικής μας ζωής και η φλυαρία του μυαλού θεωρούνται πως αποσπούν την προσοχή από την αληθή ταύτιση με την ψυχή, το θεϊκό στοιχείο στον πυρήνα κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Όταν αυτές οι κατώτερες τάσεις τεθούν υπό έλεγχο, τότε αρχίζουμε την αναγνώριση του εαυτού μας ως ψυχής και άρα ως μέλους της Βασιλείας του Θεού. Τότε η συνείδηση χαρακτηρίζεται από αγάπη, θέληση και διανόηση του θεού και κάθε σκέψη του χωριστικού εαυτού υποχωρεί στο παρασκήνιο. Λέγεται, πως αν γνωρίζουμε τόσο λίγο γι αυτήν τη συνειδησιακή κατάσταση, είναι επειδή ελάχιστα μέλη της ανθρωπότητας έχουν εισέλθει στο Βασίλειο αυτό.

Επανενσάρκωση και Κάρμα

Σύμφωνα με τις διδασκαλίες της Μπλαβάτσκυ και της Μπέιλυ, η κατάκτηση ψυχικής συνείδησης απαιτεί χιλιάδες ενσαρκώσεις, αλλά στις τελευταίες δώδεκα περίπου ζωές πραγματοποιείται εξαιρετική επιτάχυνση. Στο στάδιο αυτό της ατραπού βρίσκονταν ψυχές όπως του Λεονάρντο ντα Βίντσι, του Αγίου Φραγκίσκου και του Αβραάμ Λίνκολν. Στη ζωή ατόμων όπως ο Χριστός, ο Βούδας και ο Κομφούκιος βλέπουμε την πλήρη έκφραση της Βασιλείας του Θεού, την αποκορύφωση της ατραπού για την ανθρωπότητα. Πέρα από αυτό το στάδιο, οι πεφωτισμένοι Διδάσκαλοι λέγεται ότι συνεχίζουν την εξελεκτική τους πορεία—όπως κάθε τι στο σύμπαν—προς ακόμα πιο ολοκληρωμένες εκφράσεις του Θεού.

Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν, ότι η μετενσάρκωση αποτελούσε όντως μέρος της κοσμοθεώρησης του Ιησού. Η διδασκαλία αυτή μεταβιβάστηκε από τον πατέρα της πρώιμης Εκκλησίας, Ωριγένη (185-253). Στην Πέμπτη Οικουμενική Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης (533) ωστόσο, με τον Πάπα Βιγκίλιους απόντα σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός κατόρθωσε να επιβληθεί ανάθεμα σε όλες αυτές τις διδασκαλίες για δικούς του προσωπικούς λόγους. (Βλ. The Catholic Encyclopedia.) Ως ενδεικτικά στοιχεία για την αποδοχή της μετενσάρκωσης από τον Ιησού θεωρούνται οι επανειλλημένες αναφορές του στον Ιωάννη τον Βαπτιστή ως Ηλία (Ματθ. 11:13-14, 16:15), αλλά και η φυσιολογική πρόσληψη της ερώτησης για τα αίτια της εκ γενετής τύφλωσης (Ιωάννη 9:2-3). Και τα δύο αποσπάσματα υποδεικνύουν τη μετενσάρκωση περισσότερο ως υπόβαθρο, παρά ως συγκεκριμένη διδασκαλία.

Μια αντανάκλαση της Χριστιανικής θεώρησης της κρίσης βρίσκεται στην αποδοχή από τη Νέα Εποχή του Νόμου του Κάρμα, ως κύριου παράγοντα για την πρόοδο στην ατραπό. Η ουσία αυτού του Νόμου περιγράφεται επιτυχώς στο βιβλικό ρητό «ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις». Κάθε δράση (σκέψη, λόγος και πράξη) δημιουργεί αποτελέσματα στον κόσμο και τούτα—θετικά ή αρνητικά—επιστρέφουν τελικά στην πηγή τους. Η διαδικασία δεν είναι καθόλου άμεση. Σημαντικά γεγονότα στη διάρκεια μιας ζωής κατανοούνται συχνά ως το αποτέλεσμα αιτίων από προηγούμενες ζωές. Επίσης, καθώς η προσωπικότητα εκλεπτύνεται διαδοχικά και τίθεται όλο και περισσότερο υπό την επίδραση της ψυχής, αρχέγονο αρνητικό κάρμα απελευθερώνεται για να «καεί» από το ενσαρκωμένο άτομο. Η ατραπός λοιπόν, γίνεται έτσι βαθύτερη προς το τέλος της.

Απαρχές της Ανθρωπότητας

Οι δύο πλευρές υποστηρίζουν αρκετά διαφορετικές παραστάσεις για τη γέννηση της ανθρωπότητας, οι οποίες συναρτώνται σε σημαντικό βαθμό με την αντίστοιχη κατανόηση των σημερινών μας συνθηκών. Η ιστορία της Χριστιανικής Δημιουργίας είναι ευρέως γνωστή. Κατά την έκτη ημέρα ο Θεός δημιούργησε τον Αδάμ, ένα σχετικά τέλειο άνθρωπο δίχως καμμία αίσθηση χωριστικότητας από το δημιουργό του. Στο τέλος όμως, έπεσε μαζί με τη σύντροφό του Εύα στα δίχτυα του Διαβόλου, κατανάλωσε τον απαγορευμένο καρπό και εκδιώχτηκε από τον Κήπο της Εδέμ. Σημείο κλειδί εδώ, είναι ότι η Πτώση απο τον Παράδεισο, θεωρείται ως αποτέλεσμα της απειθαρχίας προς τη θεϊκή βούληση. Έτσι, η σύγχρονη ανθρωπότητα συνιστά παράγωγο του προπατορικού αμαρτήματος — χωριστικότητας από τον Πατέρα, από την οποία αγωνιζόμαστε αιωνίως να ξεφύγουμε.

«Πτώση» ή «Κάθοδος»;

Η Μπλαβάτσκυ και η Μπέιλυ προσφέρουν μια παρόμοια ιστορία με πολύ διαφορετικές όμως συσχετίσεις. Από την οπτική τους γωνία, η ανθρωπότητα όντως κατέβηκε από μια κατάσταση σχετικής ένωσης με τον Θεό, αλλά αυτή η κάθοδος ήταν τελείως προγραμματισμένη στο σχέδιο του Θεού. Η εικόνα που παρουσιάζουν είναι αυτή της θυσίας: ψυχές που κατεβαίνουν εθελοντικά στη χωριστικότητα και ταύτιση με την ύλη με απώτερο σκοπό να φέρουν αυτήν την ύλη σε ταύτιση με το πνεύμα. Λέγεται, ότι στη διάρκεια μιας ολόκληρης εποχής, οι ψυχές αποζητούσαν να έχουν στέρεα, φυσική, χωριστική ενσάρκωση. Στη συνέχεια και έχοντας αποκτήσει το βαθύτερο επίπεδο ενέλιξης ή ταύτισης με την ύλη, άρχισε το μακρύ εξελικτικό ταξίδι στο οποίο παίρνουμε μέρος. Οι ψυχές συνεχίζουν να ενσαρκώνονται, αλλά τώρα ο σκοπός είναι η προσωπικότητα να βρει τον δρόμο της πίσω στην ταύτιση με την ψυχή και δια μέσου της ψυχής πίσω στο Θεό.

O Εωσφόρος

Οι διαφορετικές αυτές θεωρήσεις της Δημιουργίας σχετίζονται με ανάλογες διαφορές ως προς την κατανόηση του Εωσφόρου. Οι ιστορικοί συμφωνούν ότι το όνομα Εωσφόρος δήλωνε αρχικά τον πλανήτη Αφροδίτη, το πρωινό αστέρι και φορέα φωτός, που χρησιμοποιήθηκε αλληγορικά για πολυάριθμα βιβλικά πρόσωπα, από τον Βασιλιά της Βαβυλώνας ως τον ίδιο τον Χριστό. Ωστόσο, μια αναφορά στο «πρωινό άστρο, το αστέρι της αυγής» στο Βιβλίο του Ησαΐα στην Παλαιά Διαθήκη μεταφράστηκε ως «Lucifer» από τον Άγιο Ιερώνυμο τον 4ο αιώνα μ.Χ.. Από τότε και στη διάρκεια των αιώνων μια μεταμόρφωση σημειώθηκε ως προς την ερμηνεία του αποσπάσματος. Ο Lucifer έγινε διαδοχικά γνωστός ως ένας αποστάτης άγγελος και τελικά ειδώθηκε ως συνώνυμο του Διαβόλου. Έτσι, από «φορέας του φωτός» το όνομα έφτασε να σημαίνει τον «πρίγκιπα του σκότους».

Αυτό το κεφάλαιο στην Χριστιανική θεολογία θα είχε μικρή σημασία για το παρόν θέμα, αν η Μπλαβάτσκυ δεν το είχε επιλέξει ως τίτλο του περιοδικού της Θεοσοφικής Εταιρείας, Lucifer. Η Μπλαβάτσκυ υπερασπίστηκε εκτενώς την επιλογή αυτή σ’ ένα άρθρο στο περιοδικό («What’s in a Name», Σεπτέμβριος 1887). Επιχειρηματολόγησε, ότι το όνομα «Lucifer» σημαίνει ακριβώς «φορέας του φωτός» (από το lux, lucis, «φως» και το ferre «φέρω») που περιγράφει σαφώς το ρόλο του περιοδικού. Παραπέρα, η κακοπροαίρετη σύνδεση του Εωσφόρου με το διάβολο ήταν ακριβώς το είδος της προκατειλημμένης παρανόησης που ζητούσε να διαλύσει. Δυστυχώς, η προσπάθειά της δεν υπήρξε εντελώς πετυχημένη και σε κάποια κέντρα η Μπλαβάτσκυ και κατοπινοί συγγραφείς της Νέας Εποχής, που προσπάθησαν να αναφερθούν στο ίδιο ζήτημα, αντιμετωπίζονται ως υπερασπιστές του Διαβόλου. Πρόκειται απλώς, για παρεξήγηση βασισμένη σε διαφορετικές χρήσεις της ίδιας λέξης.

Προσωπική ανάπτυξη

Μια βαθύτερη ανησυχία ως προς τη φύση της Νέας Εποχής εστιάζεται στη διαίρεσή της σε δύο κατευθύνσεις: την εσωτερική, που σχετίζεται κυρίως με την έρευνα της συνείδησης και την απόκρυφη, με προσανατολισμό την ανάπτυξη ψυχικών δυνάμεων. Η διαίρεση είναι βασικά μεταξύ θεωρίας και εφαρμογής και η ανησυχία εδώ, είναι ότι εκείνοι που αναζητούν τους εσωτερικούς νόμους της ζωής, μπορεί να τους χρησιμοποιήσουν για ιδιοτελείς στόχους.

Η φιλοσοφία της Νέας Εποχής προφανώς, ενθαρρύνει την ανάπτυξη δυνάμεων, που θεωρούνται θεϊκές και λανθάνουσες στον άνθρωπο (πρωταρχικά η θέληση, η αγάπη-σοφία και η πρακτική νοημοσύνη). Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, η ατραπός της Νέας Εποχής σχετίζεται με την ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, το συγχρονισμό και κατόπιν την σταδιακή ταύτισή της με την ψυχή. Όλες οι μορφές διαλογισμού και συνειδησιακής ανάτασης στοχεύουν στην επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας. Από ένα σημείο και πέρα ωστόσο, δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική πρόοδος δίχως την εγκατάλειψη του μικρού, χωριστικού εαυτού προς χάρη της ταύτισης με την αλτρουιστική αγάπη της ψυχής.

Όσοι προκαλούν οποιοδήποτε κακό στην ανθρωπότητα με τη διατήρηση ενός χωριστικού, εγωκεντρικού προσανατολισμού στη ζωή τους, φέρεται να διακρίνονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη και απείρως μεγαλύτερη ομάδα αποτελείται από σχετικά ημιανεπτυγμένα άτομα, η δε βλάβη που προκαλούν στους άλλους οφείλεται στην περιορισμένης ανάπτυξης συνείδησή τους. Το εκτενές απόσπασμα του Θιβετανού στην αρχή, αναφέρεται ακριβώς σ’ αυτούς τους δικτατορίσκους. Έχουν μεν αποκτήσει κάποιες δυνάμεις, αλλά στερούνται πλήρους κατανόησης για την χρήση τους προς όφελος όλων. Η δεύτερη και πολύ μικρή ομάδα αποτελείται από όσους έχουν λίγο ως πολύ διαλέξει συνειδητά το «αριστερό μονοπάτι», που θεωρείται να αντίκειται στο σχέδιο του Θεού για την ανθρωπότητα. Μολονότι η φύση του προβλήματος που οι δύο ομάδες παρουσιάζουν είναι αρκετά διαφορετική, τα γραπτά της Μπλαβάτσκυ και της Μπέιλυ καταφέρονται σαφώς εναντίον τους. Σε όλα τους τα βιβλία, η ανάπτυξη ψυχικών δυνάμεων για προσωπικό όφελος θεωρείται σοβαρή παρέκκλιση από το μονοπάτι της απολύτρωσης. Η μόνη δύναμη που πρέπει να αναπτυχθεί, είναι αυτή της ψυχής, η οποία είναι η δύναμη της αγάπης και της υπηρεσίας.

Συμπέρασμα

Εάν αληθεύει, όπως οι θεωρήσεις της Νέας Εποχής και του Χριστιανισμού διατείνονται, ότι υπάρχει ένας και μόνον Θεός, μια αδιαίρετη οντότητα που εμπεριέχει τα πάντα, τότε δεν θα πρέπει να μάς εκπλήσσει το γεγονός ότι δύο προσπάθειες για να περιγράψουν αυτήν την ύπαρξη, έχουν τόσα κοινά στοιχεία. Και οι δύο συμπίπτουν στην κεντρική θέση της αγάπης και της δικαιοσύνης στην ανθρώπινη εμπειρία, στη θέση του Χριστού ως ενσάρκωσης της ατραπού και στη μετά-θάνατον επιβίωση της πνευματικής ζωής. Αμφότερες προϋποθέτουν επίσης, ένα ισχυρό απόθεμα πίστης. Μολονότι καμμία από τις βασικές τους ιδέες δεν επιδέχεται επιστημονικής απόδειξης, οι υποστηρικτές τους διατηρούν την πίστη τους εν μέσω ενός κλίματος σκεπτικισμού.

Υπάρχουν επίσης, διαφορές μεταξύ των δύο. Αυτές επικεντρώνονται στην αντίληψη για την σχέση της ανθρωπότητας με το Θεό και την ατραπό της σωτηρίας. Κατά τον Χριστιανισμό, ο άνθρωπος είναι έκπτωτος της Θείας Χάρης και του παρέχεται μία μόνο ζωή για να εξιλεωθεί μέσω του σωτήρα Χριστού. Η κίνηση της Νέας Εποχής από την άλλη πλευρά, προτείνει ότι εμείς οι ίδιοι (ως ψυχές) επιλέξαμε την κάθοδο στην ύλη με σκοπό να την εξυψώσουμε, συνεχίζουμε δε αυτήν τη διαδικασία στη διάρκεια πολλών ενσαρκώσεων. Περαιτέρω, η φιλοσοφία της Νέας Εποχής υποδηλώνει ότι όλοι θα γίνουμε τελικά Διδάσκαλοι όπως ο Χριστός, ενώ ο Χριστιανισμός επιμένει σε μια βασική διαφοροποίηση μεταξύ του Χριστού (ως μοναδικού Υιού του Θεού) και της ανθρωπότητας, ακόμα και στον έσχατο βαθμό τελειότητάς της.

Διαρκής αναζήτηση

Ίσως, με το πέρασμα του χρόνου, η ανθρωπότητα να αποκτήσει τα θεμέλια για μια αιτιολογημένη κρίση ως προς το ποιο από τα δύο συστήματα είναι ακριβέστερο στα θέματα εκείνα, που μας είναι τόσο λίγο γνωστά ακόμη. Προς το παρόν, μπορούμε μόνο να ελπίζουμε, ότι η στάση του ενός προς το άλλο θα χαρακτηρίζεται από ταπεινοφροσύνη. Γιατί φαίνεται εξαιρετικά απίθανο, να είναι μόνο το ένα ο απόλυτος κάτοχος της αλήθειας για το Θεό και την ανθρωπότητα.

***

Aν θέλετε να παρακολουθήσετε σχετικές συζητήσεις στην Αγορά μας, χρησιμοποιήστε το σύνδεσμο εδώ. (Για να δημοσιεύσετε σχόλιό σας, θα πρέπει να εγγραφείτε.)

 

< Προηγούμενη

Αρχική