Άρθρα " Το Τάγμα του Αγίου Ιωάννη των Ιεροσολύμων "

Η Εκπαίδευση και η Στρατιωτική Οργάνωση >

6. Οι Ιωαννίτες ως Ιεροστρατιωτικό Τάγμα

[Το περίφημο Krak des Chevaliers, ή αλλιώς 'Κάστρο των Ιπποτών' που φιλοξένησε τους Ιωαννίτες για περίπου ενάμιση αιώνα]

Μεγάλη επιρροή, στη δομή και τους σκοπούς του Τάγματος των Ιωαννιτών, άσκησε επίσης και η ίδρυση ενός 'Αδελφικού Τάγματος' που είναι γνωστό ως 'Οι Πτωχοί Στρατιώτες Του Χριστού και Του Ναού Του Σολομώντα' - οι οποίοι αναφέρονται και απλά ως 'Πτωχοί Ιππότες Του Ιησού' ή Ναϊτες (Templars).

Για άλλη μια φορά, ο Γουλιέλμος της Τύρου μας παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση του Τάγματος των Ιπποτών του Ναού με τα εξής λόγια: 'Κατά το ίδιο έτος (1118) ορισμένοι ευσεβείς και θεοφοβούμενοι ευγενείς που προέρχονταν από την τάξη των ιπποτών, αφιερωμένοι στον Κύριο, εξέφρασαν την επιθυμία τους να ζήσουν αεναώς στην πενία, την αγνότητα και την υπακοή...πρώτοι και περισσότερο απ' όλους, διακρίθηκαν οι σεβάσμιοι Hugh de Payens και Godfrey de St. Omer. Εφόσον δεν είχαν ούτε κάποιο Ναό, ούτε κάποιο άλλο μέρος να στεγαστούν, ο Βασιλιάς (Βαλδουίνος ο Β'/King Baldwin II) τους προσέφερε για προσωρινή κατοικία ένα μέρος μέσα στο ίδιο του το παλάτι, στη βόρεια πλευρά του Ναού του Κυρίου'.

Πέρασαν περίπου 9 χρόνια μέσα στα οποία οι επίσης 9 Αδελφοί Ναϊτες, με πρωτομάγιστρο τον Hughes de Payens, δεν δέχτηκαν να χρίσουν κανένα νέο μέλος. Όμως, στις 13 Ιανουαρίου του 1128, αναγνωρίστηκε η ίδρυσή τους ως Ιεροστρατιωτικό Τάγμα, στη Σύνοδο της Τρουά (Council of Troyes) μετά από την βοήθεια και την επιρροή του 'Μέγα Όσιου και Διδασκάλου', Βερνάρδου του Κλαιρβώ (Bernard of Clairvaux).

Έτσι, λοιπόν, οι Ναϊτες ανεξαρτητοποιήθηκαν από το Τάγμα των Βενεδικτίνων και έγιναν 'Ιεροί Κιστερκιανοί Ιππότες' αποκτώντας, συγχρόνως, και το πρώτο τους Καταστατικό με τη συμβολή της πένας του Βερνάρδου. Αυτό το οποίο βοήθησε ουσιαστικά τους Πτωχούς Ιππότες του Ιησού να αποκτήσουν μεγάλη δύναμη και φήμη, ήταν μία επιστολή του Βερνάρδου του Κλαιρβώ προς τον 'φίλο' του Hughes de Payens, γνωστή με τον τίτλο 'De Laude Novea Militiae' (Εξυμνώντας Τη Νέα Ιπποσύνη). Η επιστολή αποτελεί μια ζωντανή απόδειξη του ότι 'οι άνθρωποι στους οποίους δεν επιτρέπεται η χρήση της λόγχης, μπορούν τουλάχιστον να κατευθύνουν την πένα τους ενάντια στον τυραννικό εχθρό'.

Έτσι, λοιπόν, ο 'Ιερός Πόλεμος' που είχε κηρυχθεί από τον Πάπα Ουρβανό τον Β' (Pope Urban II) στη Σύνοδο του Κλερμόν (Clermont) το 1095 στηρίχθηκε, τόσο από την πένα του Βερνάρδου, όσο και από τις λόγχες των Ναϊτών. Η ιδέα ενός μοναχού-στρατιώτη στο νου ενός ανθρώπου του σημερινού 'Δυτικού Κόσμου', φαντάζει απλά ως ένας όρος αντιφατικός. Όμως, κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, ακόμη και στους πιο πολιτισμένους λαούς η χρήση της βίας και των όπλων θεωρούνταν αναγκαία για την επιβολή του δικαίου. Μάλιστα, ο ίδιος ο Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης περιέγραφε τον πόλεμο για την προάσπιση των Αγίων Τόπων ως 'iusta causa' (δίκαιη αιτία), 'recta intentio' (σωστή πρόθεση), 'legitima potestas' (νόμιμη ισχύ), 'debitus modus' (ορθό τρόπο) και ως 'αρχή της διορατικότητας' υπό την έννοια της διάκρισης μεταξύ Καλού και Κακού.

Ο Raymond du Puy, όντας απόλυτα σύμφωνος με τα παραπάνω, αποφάσισε να επιτρέψει τη χρήση των όπλων στους Αδελφούς του Τάγματος. Έτσι, οι Ιωαννίτες απέκτησαν διπλό ρόλο - από τη μία, ώφειλαν να θεραπεύουν τους ασθενείς και τους τραυματίες και από την άλλη, προσπαθούσαν να εμποδίσουν τις επιδρομές των Αράβων, οι οποίοι ήταν -κατ' αυτούς - οι κύριοι υπαίτιοι για την κακή τύχη των προσκυνητών. Έχοντας ως παράδειγμα το επιτυχές έργο των Ναϊτών, ο Raymond επέφερε τρομαχτικές αλλαγές στο Τάγμα του Αγίου Ιωάννη των Ιεροσολύμων, έτσι ώστε να ενισχυθεί αυτός ο τόσο σημαντικός 'οικουμενικός σκοπός'. Όπως και προανέφερα, υιοθέτησε τον Κανόνα του Αγίου Αυγουστίνου, ενώ την ίδια εποχή περίπου, σημειώθηκε και η αλλαγή του Πατρώνα του Τάγματος από τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.

Σας αναφέρω, λοιπόν, εγκυκλοποδικά ότι: ο Ιωάννης ο Γ' καταγόταν από την Αμαθούντα της Κύπρου και ήταν γιος του πλούσιου πατρίκιου Επιφανίου και της Κοσμίας. Ζώντας λιτά και ασκητικά, διακρίθηκε για την αγάπη του προς τους πτωχούς, γι' αυτό και ονομάσθηκε Ελεήμων. Επίσης, διακρίθηκε ιδιαίτερα λόγω της φιλανθρωπικής του δράσης κατά την εισβολή των Περσών στην Παλαιστίνη. Ο βίος του αποτέλεσε παράδειγμα για τους Ιωαννίτες μοναχούς και παρόλο που το Τάγμα άλλαξε Πατρώνα, οι Αδελφοί συνέχισαν να τιμούν την μνήμη του Κύπριου Αγίου. Μάλιστα, ο αντίστοιχος Ξενώνας, υπό την Ηγουμενία της Κωνσταντινουπόλεως - ίσως και για αντισταθμιστικούς λόγους - παρέμεινε πιστός στην αρχική αφοσίωση του Τάγματος στον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα.

Αυτή η αλλαγή του Προστάτη Αγίου, μπορεί να ωφείλεται σε δύο λόγους: α) Κάποιοι από τους Αδελφούς του Τάγματος είχαν υπό την κατοχή τους ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας μιας γειτονικής, Ελληνορθόδοξης Μονής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να την συγχωνεύσουν. Με αυτόν τον τρόπο, κατάφεραν να κάνουν αυτό το 'αρχαίο μοναστήρι' κομμάτι του 'Βασιλείου των Λατίνων', ενώ πλέον, μπορούσαν να επικαλούνται δικαιώματα και επί του ιδίου του Πατρώνα του που ήταν πιο διαδεδομένος Άγιος και μπορούσε να τους προσφέρει μια θρησκευτική παράδοση, η οποία άγγιζε τα όρια της προϊστορίας.

Μπορεί μεν, ο Ιωάννης ο Ελεήμων να αποτελούσε πρότυπο για τον βίο ενός μοναχού, αλλά ύστερα από τη μεταστροφή των Ιωαννιτών σε μοναχούς-στρατιώτες, χρειαζόταν ένα νέο πρότυπο που να συμβολίζει, επίσης, και το 'Ιπποτικό Χρίσμα'. Το κήρυγμα του Ιωάννη του Προδρόμου ήταν εξίσου πνευματικό και πρακτικό, ενώ το βάπτισμά του ήταν μια προετοιμασία, τόσο του Ιερατικού, όσο και του Ιπποτικού Βαπτίσματος. Όπως και ο ίδιος διεκήρυττε: 'Εγώ μεν βαπτίζω υμάς εν ύδατι εις μετάνοιαν, ο δε οπίσω μου ερχόμενος ισχυρότερός μου εστίν. Αυτός υμάς βαπτίσει εν πνεύματι αγίω και πυρί'. Έτσι, πολλοί από τους Ιππότες της 1ης Σταυροφορίας, χρίστηκαν μέλη του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη και έγιναν συνεχιστές του έργου του 'κηρήττοντας βάπτισμα μετάνοιας εις άφεσιν αμαρτιών'.

Δεν πέρασε πολύς καιρός μέχρι να γίνουν οι Αδελφοί Ιωαννίτες, μία από τις ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις στους Αγίους Τόπους. Μαζί με το Τάγμα των Ναιτών, αποτέλεσαν την 'Αιγίδα των Βασιλέων της Ιερουσαλήμ'. Η ακριβής χρονολογία, οπότε και άρχισαν να αναλαμβάνουν στρατιωτική δράση οι Ιωαννίτες, είναι επίσης θέμα υπό αμφισβήτηση.