Το Αλόγημα του Λόγου

[Παύλος Βουλουτιάδης]

[center]Το Αλόγημα του Λόγου[/center]

Αν και ο Δ. Σαββόπουλος έλεγε πως ο Λόγος είναι η ανώτερη μορφή έκφρασης του ανθρώπου, ωστόσο υπάρχει ένα σημείο που ο ίδιος ο Λόγος ως εκφραστική μορφή επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων αδυνατεί να παραστεί ικανός να ανταποκριθεί στην λειτουργία του. Αυτό συμβαίνει επειδή η γλωσσική εκφορά του Λόγου απευθύνεται κατ' εξοχήν στην διανοητική λειτουργία των ανθρώπων η οποία, ναι μεν είναι η πλέον απαραίτητη για την επικοινωνία τους αλλά αδυνατεί να φτάσει στο συναίσθημα. Μέχρι τώρα, η ανικανότητα της γλώσσας των ανθρώπων να περιγράψουν το συναίσθημα, καλυπτόταν ικανοποιητικά από την Τέχνη. Ένας πίνακας ζωγραφικής ή ένα μουσικό έργο, μπορούσε ευκολότερα να φτάσει στο συναισθηματικό κέντρο ενός ανθρώπου και να εξηγήσει όσα η γλώσσα δεν μπορούσε. Η απομόνωση των ανθρώπων και η απόκλιση των μεταξύ των σχέσεων όμως, έκανε ακόμη και την Τέχνη αδιάφορη απέναντί τους, μετατρέποντάς την σε ένα τυποποιημένο δημόσιο θέαμα που εξυπηρετεί πάσης φύσεως σκοπιμότητες. Σχεδόν τίποτε πλέον δεν μπορεί να φτάσει σ' αυτό που ο Τομ Ρόμπινς ονομάζει “σιωπηλές ζώνες” των ανθρώπων.

Παρ' ότι το γεγονός πως η ζωή και η φύση εμπεριέχουν το φαινόμενο της κβαντικής αντιστρεψιμότητας, οι άνθρωποι δεν μπορούν να βρουν καμία σχέση μεταξύ του αέναου “γίγνεσθαι” με τον μονόδρομο ενός συλλογιστικού συμπεράσματος. Θεωρούν πως αν τα πράγματα είναι “έτσι”, τότε δεν μπορούν να είναι “αλλιώς”. Αποφασίζουν να αποδώσουν τον χαρακτηρισμό “καλός” σε έναν άνθρωπο, χωρίς να συνειδητοποιούν πως αυτομάτως – όταν το κάνουν, την ίδια στιγμή - αποδίδουν και τον χαρακτηρισμό “κακός” σε κάποιον άλλον.

Η κατασκευή της Ελληνικής Γραμματείας αλλά και των γλωσσικών μορίων της είναι σύμφωνη με την Αριστοτελική Σκέψη και την Αρχή του Αποκλειόμενου Τρίτου που λέει πως μεταξύ δύο αντιφατικών εννοιών, μπορεί να ισχύει ή η μία, ή η άλλη και πως είναι αδύνατο να συμβαίνει το ταυτόσημο των εννοιών. Κατά συνέπεια, ένας άνθρωπος που ενεργεί “παρανόμως” της προαναφερθείσας αρχής, είναι πολύ εύκολο να χαρακτηριστεί παρά του Λόγου, δηλ. παράλογος. Η Τέχνη αποτελεί ένα είδος καμουφλάζ αυτού του αλογήματος, προσφέροντας έργα που “σοκάρουν” την διανοητική λειτουργία των ανθρώπων, αλλά συνάμα προκαλούν και τον θαυμασμό τους.

α) Πιστεύετε πως θα μπορούσε ποτέ ο άνθρωπος να κατανοήσει μέσω της διανοητικής του λειτουργίας το ταυτόσημο των εννοιών ή θα έπρεπε να του συμβεί ένα "ανεξήγητο" γεγονός για να γίνει αυτό ;

β) Αν υποθέσουμε πως ένας νους μπορεί να εργαστεί “έτσι κι αλλιώς”, ποιες νομίζετε θα είναι οι συνέπειες στην ζωή του ανθρώπου που θα τον διαθέτει ;

γ) Πως θα χαρακτηρίζατε έναν τέτοιον άνθρωπο & πως νομίζετε πως θα έπρεπε να συμπεριφερέται στην κοινωνία αν επιθυμούσε ο ίδιος να μοιραστεί αυτό που έχει με τους υπόλοιπους συνανθρώπους του ;

δ) Νομίζετε πως θα έπρεπε να θυσιάσει ή όχι το χάρισμά του χάρην της επιβίωσής του ;

ε) Με ποιον κατά την γνώμη σας τρόπο, θα μπορούσε να το εκμεταλλευτεί ;

στ) Τι θα σκεφτόσασταν αν ο ίδιος σας το ομολογούσε, ενώ παράλληλα περιέγραφε το τι του συνέβει ;

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Καλημέρα.

Aρχικά νομίζω πως πρέπει να κατανοήσουμε την εννοιολογική αξία του Λόγου ως θεμελιώδης αρχή του παντός, έτσι όπως δίνεται κατά Ηράκλειτο, ή κατά Ιησού Χριστό.

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ.

Ι. ΣΕΞΤΟΣ, Προς μαθηματικούς VII 132, 133 του δε λόγου τουδ’ εόντος αεί αξύνετοι γίνονται άνθρωποι και πρόσθεν ή ακούσαι και ακούσαντες το πρώτον. γινομένων γαρ πάντων κατά τον λόγον τόνδε απείροισιν εοίκασι, πειρώμενοι και επέων και έργων τοιούτων, οκοίων εγώ διηγεύμαι κατά φύσιν διαιρέων έκαστον και φράζων όκως έχει. τους δε άλλους ανθρώπους λανθάνει οκόσα εγερθέντες ποιούσιν, όκωσπερ οκόσα εύδοντες επιλανθάνονται. διό δει έπεσθαι τώι <ξυνώι, τουτέστι τώι> κοινώι. ξυνός γαρ ο κοινός. του λόγου δ’ εόντος ξυνού ζώουσιν οι πολλοί ως ιδίαν έχοντες φρόνησην.

Μετάφραση :

Ενώ ο λόγος αυτός υπάρχει πάντα, ωστόσο οι άνθρωποι δεν τον κατανοούν ούτε προτού τον ακούσουν ούτε όταν τον πρωτακούσουν. Ενώ δηλαδή τα πάντα γίνονται σύμφωνα με την νομοτέλεια αυτή, οι άνθρωποι μοιάζουν με άπειρους, όταν καταπιάνονται με λόγια και έργα, σαν κι αυτά που διηγούμαι, διαιρώντας κάθε πράγμα σύμφωνα με την φύση του και εξηγώντας το πώς έχει. Οι κοινοί όμως άνθρωποι δεν έχουν συνείδηση του τι κάνουν στον ξύπνιο τους, όπως λησμονούν όσα είδαν στον ύπνο τους. Γι’ αυτό πρέπει ν’ ακολουθούμε τον καθολικό λόγο (δηλ. τον κοινό, γιατί ο καθολικός είναι κοινός). Κι ενώ ο λόγος είναι καθολικός, οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σαν να ‘χουν ιδιωτική σκέψη.

Η μετάφραση είναι του κ. Τάσου Φάλκου, καθηγ. Φιλοσοφίας

Ο Ηράκλειτος αναφέρεται σε έναν λόγο που υπάρχει πάντα, σε έναν καθολικό αλλά συνάμα κοινό. Η κοινή καθολικότητα του λόγου στον άνθρωπο, είναι ίσως ένα από τα σημαντικότερα θέματα που οφείλουν να μας απασχολούν στην αναζήτησή μας.

Ο Γκουρτζίεφ, παρατηρώντας αυτήν την «ιδιωτική σκέψη» και την εκφορά της μέσω του λόγου στους ανθρώπους, είχε επισημάνει την ανάγκη μιας καθολικής γλώσσας, όπου κάθε λέξη θα είχε το ίδιο νόημα για όλη την ανθρωπότητα και για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Αυτό μοιάζει ουτοπικό βέβαια, αν δούμε την πολυπληθυσμιακή ιδιομορφία των λαών, των ιδιωμάτων που χρησιμοποιούνται αλλά και ως επί το πλείστον, την ποικιλία και την εξέλιξη των γλωσσικών συνόλων και αλφάβητων που έχουν τα έθνη σήμερα.

Ο Ηράκλειτος λέγοντας «υπάρχει πάντα», σαφώς αποδίδει στον Λόγο, το «αεί» του Χριστιανισμού. Ένας καθολικά υπαρκτός Λόγος από πάντα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παντοδύναμος και άναρχος, ίσως και «μεταφυσικός» θα έλεγε κάποιος. Εντούτοις, δεν προφητεύει αν θα υπάρχει και πάντα, μα σημειώνει πως τούτος ο Λόγος δεν μπορεί να κατανοηθεί από τους ανθρώπους ούτε προτού τον ακούσουν, ούτε αφού τον ακούσουν.

Σαφώς ο λόγος του Ηράκλειτου εμπεριέχει μια μυστικοπαθής ιδιαιτερότητα, η οποία όμως αποκαλύπτεται στο γεγονός πως ένα από τα χαρακτηριστικά αυτού του Λόγου, είναι η κοινότητά του, η απλότητά του δηλ ή η φύση του να είναι ταυτοχρόνως κοινός και καθολικός σε όλους όσους «καταπιάνονται με έργα σαν κι αυτά που διηγείται.»

Ο Ηράκλειτος δίνει στην έννοια του Λόγου, την έννοια της αλήθειας. Η έννοια της αλήθειας, του αληθινού, αφ’ ενός εμπεριέχει το καθολικά κοινό χαρακτηριστικό στον άνθρωπο, αφ’ ετέρου είναι εξαιρετικά απλή, τόσο μάλιστα, που πολλές φορές δεν μπορεί να κατανοηθεί από τον ίδιο. Η «ιδιωτική σκέψη», είναι ουσιαστικά ο δημιουργός της «ιδιωτικής αλήθειας», που δεν είναι φυσικά κοινή, ούτε καθολική.

Καμία σκέψη δεν είναι πνευματική. Η γνώμη μου είναι πως οι σκέψεις είναι υλιστικές, με την έννοια πως καταλαμβάνουν χώρο στην διαιρεμένη λογική του νου, σύμφωνα με την ίδια παρατήρηση του Ηράκλειτου, στην πρότασή του «διαιρώντας κάθε πράγμα σύμφωνα με την φύση του και εξηγώντας το πώς έχει».

Η αρχική πρόταση θέτει θέμα έκφρασης των «πνευματικών» σκέψεων και ίσως μπερδεύει κάπου τον αναγνώστη. Η «πνευματικότητα» των σκέψεων που μεταφέρονται στον λόγο, περισσότερο φαίνεται σε μένα, σαν ενεργειακή «σήμανση» των λέξεων που χρησιμοποιούνται στην ομιλία από τον άνθρωπο. Υπό αυτήν την οπτική, ο Λόγος δεν είναι λογική, ούτε ομιλία, αφ’ ενός γιατί η «ιδιωτική» λογική δεν αποδέχεται τον χαρακτήρα του καθολικά κοινού, αφ’ ετέρου γιατί η ομιλία εξαρτάται αποκλειστικά από αυτήν, και άρα συνοδεύεται από το «ιδιωτικό» αρχικό συστατικό της που διαιρεί και ερμηνεύει υποκειμενικά.

Η σωστή χρήση του Λόγου, προϋποθέτει την κατοχή του. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον Λόγο, αν πρώτα δεν τον αποκτήσουμε αναζητώντας τον. Ο Λόγος, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, δεν μπορεί να είναι λογική, παρά μόνο όταν θα αποδεσμευτεί από την δυαδικότητα της φύσης του. Δεν μπορεί επίσης να είναι ομιλία, παρά μόνο όταν αποδεσμευτεί από την δυαδικότητα της λογικής που τον παράγει. Γι’ αυτό και η γλώσσα αδυνατεί να προκαλέσει το ίδιο αντιληπτικό αποτέλεσμα στο «κατανοητό» των ανθρώπων και εμφανίζονται οι «ιδιωτικές» αλήθειες ή οι φαινομενικά αληθινές προτάσεις, οι αληθοφανείς δηλ.

Η καθολικότητα του Λόγου του Ηράκλειτου, εμπεριέχει το χαρακτηριστικό του Νόμου που διέπει τα πάντα. Ο ίδιος όμως λέει πως νόμος είναι και το να ακολουθεί κανείς την γνώμη του ενός, δίνοντας έτσι την «χάρη» στον μοναδικό που κατέχει τον Λόγο, την αλήθεια δηλ. να τον κοινοποιεί (γιατί ο Λόγος είναι κοινός) και να τον μεταλαμβάνει από τον ίδιον (γιατί επίσης είναι καθολικός) προς τους υπολοίπους που θα συμφωνήσουν με την γνώμη του.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Ο Λόγος όμως γίνεται και λογική, όταν το «λογικό» εμπεριέχει ενοποιημένα το αληθές και το ψεύδος του ιδίου του. Μια τέτοια λογική, έχει αποδεσμευτεί από την δυαδικότητά της και το αντιληπτικό της πεδίο, μπορεί να καταλάβει το «καθολικό» που αναφέρει ο Ηράκλειτος, γιατί το «καθολικό» συμπεριλαμβάνει αλήθεια και ψεύδος.

Ο Λόγος μπορεί επίσης να γίνει και ομιλία, όταν η ελεύθερη πια λογική είναι πλέον ικανή να παράγει ομιλία που θα συμπεριλαμβάνει, γλωσσικά πλέον, το «καθολικό». Μια τέτοια ομιλία, εμπεριέχει από μόνη της το δίκαιο του λόγου της, αφού νομοτελειακά αποδέχεται τον Λόγο ως «ες αεί» μορφή ορισμού του παντός. Επίσης, η κατ’ αυτόν τον τρόπο έκφραση του Λόγου, μπορεί να παρουσιάζει ταυτοχρόνως το αληθινό και το ψεύτικο, ή να τροποποιεί τον χαρακτήρα του εκφραστή της σύμφωνα με την κοινή λογική των υπολοίπων. Η ενέργεια που παράγει μια εκφραστική συμπεριφορά τέτοιου είδους, άλλοτε εκλαμβάνεται ως θετική, άλλοτε ως αρνητική, αναλόγως της αντιληπτικής ικανότητας του προσώπου στο οποίο κοινοποιείται και συχνά παρερμηνεύεται ως μορφή ανισορροπίας που διέπει τον εκφραστή της. Ο γνώστης και ο κάτοχος του Λόγου, έχει συνειδητά πλέον στα χέρια του, ένα εργαλείο, που μπορεί να το χρησιμοποιήσει όπως εκείνος επιθυμεί, όποτε εκείνος επιθυμεί, κάνοντας τον συνομιλητή του να υποθέσει πως «κάτι δεν πάει καλά μ’ αυτόν», όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης για τον Ηράκλειτο.

Οι ομάδες που ασχολούνται με την έρευνα του Λόγου κατά Ηράκλειτο, εστιάζονται στο να μελετούν την φύση της Ελληνικής Γραμματείας, αρχίζοντας ουσιαστικά από το να μαθαίνουν το ελληνικό αλφάβητο σαν τα παιδιά που πηγαίνουν στην πρώτη τάξη του Δημοτικού. Διδάσκονται από την αρχή τα ρήματα, τα ουσιαστικά, τα σημεία στίξης, όλα τα συστατικά του λόγου και της γλώσσας και εμπλουτίζουν διαρκώς το λεξιλόγιο τους με «ενεργειακά» ικανές λέξεις που στοχεύουν ακριβώς στο να παράγουν εννοιολογική αναταραχή σε όσους παρερμηνεύουν τον Λόγο. Μελετούν την αντιστοιχία της φυσικής αλήθειας με αυτήν του Λόγου και εργάζονται στο να παράγουν με την έκφρασή τους, παιχνιδιάρικα αινίγματα που οφείλουν όσοι ενδιαφέρονται για την αλήθεια, να επιλύσουν από μόνοι τους γιατί αυτό είναι που ουσιαστικά θα αποδεσμεύσει την κοινή λογική τους από την δυαδικότητα και θα κάνει το πεδίο αυτής τόσο ελεύθερο ώστε να μπορεί να δεχτεί το «καθολικό». Αφιερώνουν ώρες μελετώντας τον κατά Ηράκλειτο Λόγο και οι μαθητές τέτοιων ομάδων είναι ικανοί να στέκονται σε μια λέξη που αναφέρεται σε κάποιο απόφθεγμά του, για μέρες, παραθέτοντας κείμενα και προσωπικούς στοχασμούς που φαινομενικά σε κάποιον άλλον, θα φανούν άσχετα στο σύνολό τους. Η διαδικασία μιας τέτοιας «μυητικού» χαρακτήρα προσπάθειας, έχει ως αποτέλεσμα την άριστη χρήση του Λόγου, που μπορεί άλλοτε να είναι συγκινησιακός, άλλοτε επιθετικός, άλλοτε παρηγορητικός, άλλοτε αδιάφορος, άλλοτε μυστικοπαθής, άλλοτε ανισόρροπος, και άλλοτε, όλα τα παραπάνω, μαζί και ταυτοχρόνως.

Ας δούμε λοιπόν τι αναφέρεται από τον Γκουρτζίεφ, σχετικά με το θέμα της γλώσσας ως επικοινωνιακό μέσο κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων.

Από το «Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού», Π. Ουσπένσκυ, εκδ. Πύρινος Κόσμος.

«Ένας από τους λόγους για την απόκλιση που υπάρχει ανάμεσα στην γραμμή της γνώσης και στην γραμμή του «είναι», δηλ. για το ότι δεν καταλαβαίνουμε, που είναι εν μέρει η αιτία και εν μέρει το αποτέλεσμα της απόκλισης αυτής, βρίσκεται στην γλώσσα που μιλάνε οι άνθρωποι. Αυτή η γλώσσα είναι γεμάτη από λανθασμένες έννοιες, λανθασμένες ταξινομήσεις, λανθασμένους συνειρμούς. Και το κυριότερο είναι ότι, επειδή τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά της συνηθισμένης σκέψης είναι η αοριστία και η ανακρίβεια, η κάθε λέξη μπορεί να έχει χιλιάδες διαφορετικά νοήματα ανάλογα με το υλικό που διαθέτει αυτός που μιλάει και με το πλέγμα των συνειρμών που λειτουργεί μέσα του εκείνη την στιγμή. Οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται πόσο υποκειμενική είναι η γλώσσα τους, δηλ. πόσο διαφορετικά πράγματα λένε, ενώ χρησιμοποιούν τις ίδιες λέξεις. Δεν αντιλαμβάνονται ότι ο καθένας τους μιλάει δική του γλώσσα, ότι την γλώσσα των άλλων την καταλαβαίνει ή αόριστα ή καθόλου,

( Στο «καθόλου», βρίσκεται ακριβώς το «αφού τον ακούσουν» κατά Ηράκλειτο. Το «προτού τον ακούσουν» είναι εξαιρετικά απλό, γιατί είναι αδύνατο να καταλάβουμε κάτι προτού «κοινοποιηθεί» σε μας από κάποιον φορέα του. Αν δεν ακούσουμε ένα τραγούδι για παράδειγμα, είναι αδύνατο να μιλήσουμε για τον ρυθμό του. Από αυτήν την απλή παρατήρηση, εύκολα μπορούμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως για την κοινή λογική, τίποτε δεν είναι αυτονόητο και πως η φράση «τα ευκόλως εννοούμενα, παραλείπονται» που χρησιμοποιείται ευρέως είναι ακόμη ένα ηθικοψυχολογικό άλλοθι που ικανοποιεί την άγνοιά μας και διατηρεί τον λήθαργό μας. Η κατανόηση όμως του "καθόλου", αυτομάτως ανοίγει την πόρτα για την είσοδο του "καθολικού")

και δεν έχει ιδέα ότι οι άλλοι μιλάνε σε μια γλώσσα άγνωστή του. Οι άνθρωποι είναι απόλυτα βέβαιοι ότι μιλάνε την ίδια γλώσσα, ότι καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον. Στην πραγματικότητα, αυτή η πεποίθησή τους είναι τελείως αβάσιμη. Η γλώσσα που μιλάνε είναι προσαρμοσμένη μόνο στις πρακτικές ανάγκες της ζωής. Μπορούν να μεταβιβάσουν ο ένας στον άλλον πληροφορίες πρακτικού χαρακτήρα, αλλά μόλις περάσουν σε μια λίγο πιο σύνθετη σφαίρα, χάνονται αμέσως και παύουν να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον, παρόλο που δεν το αντιλαμβάνονται. Οι άνθρωποι φαντάζονται ότι συχνά, αν όχι πάντοτε, καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον, ή ότι μπορούν, εν πάσει περιπτώσει, να καταλάβουν ο ένας τον άλλον αν προσπαθήσουν ή αν το θελήσουν. Φαντάζονται ότι καταλαβαίνουν τους συγγραφείς των βιβλίων που διαβάζουν και ότι και οι άλλοι τους καταλαβαίνουν.

(Ο Γκουρτζίεφ συνεχίζει να μου ρίχνει χαστούκια, ακόμη και τώρα…)

Αυτό επίσης, είναι μία από τις ψευδαισθήσεις που δημιουργούν οι άνθρωποι μόνοι τους και που μέσα σ’ αυτές ζουν. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν καταλαβαίνει κανέναν.»

Ο Ηράκλειτος λέγοντας «κοινός» Λόγος, θέτει ουσιαστικά το θέμα της κοινότητας του Λόγου σε πανανθρώπινη βάση. Η κοινότητα, η κοινή ενότητα δηλ, εμπεριέχει την ενοποιητική φύση των πάντων. Αυτό ακριβώς φαίνεται να εννοεί και ο Γκουρτζίεφ, όταν αναφέρεται σε μια παγκόσμια γλώσσα ενοποιημένης μορφής, η οποία εμπεριέχει ως βάση της την γενικευμένη αρχή της σχετικότητας, σύμφωνα με την οποία (υπό το πρίσμα της Φυσικής Επιστήμης) οι φυσικοί νόμοι που ισχύουν σε ένα αδρανειακό σύστημα αναφοράς, ένα μη επιταχυνόμενο σύστημα, (της κοινής ανθρώπινης λογικής και όχι της «ιδιωτικής», στην συγκεκριμένη περίπτωση), έχουν την ίδια μορφή σε οποιοδήποτε άλλο αδρανειακό σύστημα αναφοράς.

Από αυτό το τελευταίο, μπορούμε να συμπεράνουμε πως ούτε ο Ηράκλειτος, ούτε ο Γκουρτζίεφ, κατατάσσουν το νου σε βαθμίδες, χαρακτηρίζοντάς τον «υπερβατικό» η μη, και έτσι ο λόγος τους αφ’ ενός απευθύνεται σε όλους εμπεριέχοντας το «καθολικό», αφ’ εφέτου μπορεί να κατανοηθεί από την κοινή λογική. Δεν διαχωρίζουν τον Λόγο, ούτε του προσδίδουν χαρακτηριστικά μιας ομάδας, ή μιας μικρής μερίδας ανθρώπων που μπορούν να τον κατανοήσουν, αλλά αποδεσμεύουν τον ίδιο, κάνοντάς τον προσιτό σε όλους.

Αφού όλοι μπορούν να τον κατανοήσουν λοιπόν, τότε η νόηση και η κατάκτηση του αληθινού είναι το ίδιο εύκολη και δύσκολη υπόθεση για τον καθένα μας. Με αυτόν τον τρόπο, καταρρίπτεται εμπρός μας, αυτή η λανθασμένη θεώρηση που έχουμε, πως ο Λόγος ως κριτήριο του Αληθινού, είναι κτήμα κάποιων ολίγων, κρύβεται κάτω από πέπλα μυστηρίου και αγνωστικισμού, και πως η γνώση του αφορά κάποιους μυημένους σ’ αυτόν, που προέρχονται από τάγματα, σχολές και αδελφότητες.

Ο ίδιος ο Γκουρτζίεφ έλεγε (αναφερόμενος σ’ αυτήν την «μυστικιστική» γνώση του Αληθινού), πως τούτη η γνώση δεν είναι κρυμμένη, και ο Ηράκλειτος το είχε διατυπώσει πολύ πιο πριν λέγοντας πως οι άνθρωποι βρίσκονται σε στενότατη επαφή μ’ αυτόν τον λόγο που αποτελεί κριτήριο του Αληθινού.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

ΜΑΡΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΝΟΣ, IV 46. ώι μάλιστα διηνεκώς ομιλούσι λόγωι τώι τα όλα διοικούντι, τούτωι διαφέρονται, και οις καθ’ ημέραν εγκυρούσι, ταύτα αυτοίς ξένα φαίνεται.

Δηλ.

(Οι πολλοί) έρχονται σ’ αντίθεση με τον λόγο με τον οποίο βρίσκονται συνεχώς σε στενότατη επαφή (και ο οποίος κυβερνάει τα πάντα) και τους φαίνονται ξένα αυτά που συναντούν κάθε μέρα.

Ο Ηράκλειτος αναγορεύει τον Λόγο ως κριτήριο της Αλήθειας, όχι όμως τον οποιοδήποτε λόγο αλλά τον καθολικό και Θεϊκό. Στο σημείο αυτό μπορούμε να συνδέσουμε τον «Θεϊκό» Λόγο κατά Ηράκλειτο με τον Λόγο του Θεού κατά Ιησού Χριστό όπως αναφέρεται στην περίφημη περικοπή από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1:1. Εν αρχή ήν ο Λόγος, και Λόγος ήν προς τον Θεόν, και Θεός ήν ο Λόγος.

1:3. πάντα δι’ αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν.

Σαφώς η σημασία της λέξης «Λόγος» είναι ίδια και για τον Ιωάννη και για τον Ηράκλειτο και αστειευόμενοι θα λέγαμε πως ο Ιησούς είχε διαβάσει τον Ηράκλειτο προτού αρχίσει την διδασκαλία του γιατί οι αναφορές του σ’ αυτόν (στον Λόγο δηλ), αφ’ ενός είναι πολλές, αφ’ ετέρου γίνονται αποδίδοντάς του την ίδια σημασία που δίνει και ο Ηράκλειτος. Παρατηρώντας λοιπόν την φράση «πάντα δι’ αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν», δηλ. «Όλα έγιναν δι’ αυτού (του Λόγου) και χωρίς αυτόν τίποτε δεν έγινε από όσα έχουν γίνει», δεν θα ήταν διόλου αβάσιμο να πούμε πως ο Ιωάννης, «φωτογραφίζει» τον Ηράκλειτο, ως μαθητής του Ιησού και έχοντας αφουγκραστεί την διδασκαλία του τελευταίου.

Ας κάνουμε μια παρένθεση, προσπαθώντας να κατανοήσουμε την αποδιδόμενη σημασία του Ηράκλειτου στην λέξη «Λόγος», παραθέτοντας τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιήθηκε αυτή την εποχή του Ηράκλειτου. Αυτό είναι αρκετά χρήσιμο, γιατί ο Ηράκλειτος σε μερικά αποσπάσματά του, στην τρέχουσα χρήση της λέξης, φαίνεται πως την χρησιμοποιεί χωρίς να της αποδίδει μια εξειδικευμένη σημασία. Ο λόγος ήταν μια κοινή λέξη, η οποία κάλυπτε μια ευρεία έκταση νοημάτων και σε άλλα πλαίσια, ο Ηράκλειτος την χρησιμοποιεί όπως οποιοσδήποτε άλλος.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Λόγος, στον 5ο αιώνα π.Χ, ή και νωρίτερα σήμαινε :

(I) Οτιδήποτε λεγόταν (ή και γραφόταν). Μια ιστορία ή διήγηση (Ηρόδ. Ι, 141) είτε φανταστική είτε αληθινή (Θουκ. Ι,97 της ιστορίας του Πελοποννησιακού πολέμου). Μια περιγραφή για οτιδήποτε, ερμηνεία κατάστασης ή περιστάσεων (Πινδ. Ολ. VII,21, Πυθ ΙΙ, 66, IV, 132, Στησιχόρος, II, 1, Diehl). Νέα, ειδήσεις (Ευρ. Βακχ. 663). Μια ομιλία (Θουκ. Ι, 22, Ι που περιγράφει την πολιτική του στην σύνταξη ομιλιών, ίσως όχι συνηθισμένη μέχρι τα τέλη του πέμπτου αιώνα, αν και ο Ηρόδοτος VIII, 100, Ι, πλησιάζει πολύ). Συζήτηση, διάλογος εν γένει. (Ιλιάδα, XV, 393, Οδύσσεια Ι, 56, Πίνδαρος Πυθ. IV, 101, Αριστοφάνης Σφήκες, 472, Ηρόδοτος ΙΙΙ, 148, Ι). Για τον χρησμό ενός μαντείου, Πίνδ. Πυθ IV, 59. Φήμη, διάδοση (Βατρ. 8, Θουκ. VI, 46,5, Ηρόδοτος Ι, 75, 3), κάτι που λέγεται συνήθως ή παροιμιακά, (συχνά στους τραγικούς, π.χ. Αισχύλος, Αγαμέμνων, 750, Σοφοκλής, Τρ. Ι). Επισήμανση, ειδοποίηση. Έτσι, ο δούλος Ξανθίας, όρθιος με τις αποσκευές στην πλάτη, ενώ ο αφέντης του συζητεί με τον Ηρακλή, παραπονείται : «αλλά για μένα και για τον ώμο μου που πονά, δε γίνεται λόγος» (Αριστοφ. Βάτραχοι, 87). Έτσι λένε και για τα πράγματα : ότι είναι άξια λόγου (Στον σκυθικό χειμώνα «δεν υπάρχει βροχή άξια λόγου», Ηροδ. IV, 28,2). «Σπουδαιότερο από τον λόγο» στον Θουκυδίδη II, 50, σημαίνει : «ανώτερο κάθε περιγραφής». Είναι εύκολο να δούμε πως καταλήγουμε εδώ στο νόημα «αξία», «κύρος» . Πολύ συχνά σημαίνει απλώς λόγια, σε αντίθεση με πράξεις ή γεγονότα. Έτσι είναι στον Σοφοκλή (Ελένη, 59) : «Τι με πειράζει αν πεθάνω στα λόγια, αλλά στην πραγματικότητα είμαι ασφαλής ;», Ηρόδοτος IV, 8, 2 : «Λένε στον λόγο τους ό,τι ο Ωκεανός περικλείει τη Γη, αλλά δεν το αποδεικνύουν στην πραγματικότητα». Επίσης, μεταξύ των φιλοσόφων : Δημόκριτος απόσπ. 82, Αναξαγόρας, απόσπ. 7. Αυτό μπορεί να συνδέεται με το γεγονός ότι, στην παλιότερη λογοτεχνία, φαίνεται να χρησιμοποιείται συχνότατα ως «απατηλά λόγια» : (Οδύσσεια Ι, 56. Ησίοδος, Θεογονία 229,890, Έργα, 78, 79)

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Το παρακάτω είναι αναφορά μιας πολύ καλής φίλης. (Αν γνώριζα ολόκληρο το πολιτειακό όνομά της - ξέρω μονάχα πως την λένε Ελένη - δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να το αναφέρω).

Ελένης Εγκώμιον. Γοργίας

Σύμφωνα με τον Γοργία, μία από τις πιθανότητες που οδήγησαν την Ελένη στο ταξίδι της, είναι η πειστικότητα του Λόγου η οποία καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του εγκωμίου.

”Αν όμως είναι ο Λόγος που την έπεισε και την ψυχή της εξαπάτησε και πάλι δεν είναι δύσκολο μα την υπερασπιστούμε και να την απαλλάξουμε απο την κατηγορία λέγοντας τουτο: Μέγας δυνάστης ο Λόγος που με σώμα ασήμαντο και αθέατο ,έργα θεικα επιτελεί, γιατί μπορεί και τον φόβο να καταπαύσει και την λύπη να διωξει και χαρά να προκαλέσει και τον οίκτο να αυξήσει. Ετσι έχουν τα πραγματα και θα το αποδείξω. Πρέπει όμως να το αποδείξω στους ακροατές και με την Θεωρία : Την ποίηση όλη την θεωρώ και την ονομάζω ‘’έμμετρο λόγο’’ χάρη σε αυτήν οι ακροατές κυριεύονται από φόβο τρομερό και οίκτο ολο δάκρυα και τέρπονται με τους θνητούς και η ψυχή παθαίνει με τα λόγια οσα ευχάριστα η δυσάρεστα παθαίνουν άνθρωποι ξένοι.”

[center]***[/center]

Ο Άλκης Αλκαίος αναφέρεται στο κατά Γοργία Ελένης Εγκώμιον* στο τραγούδι που ερμηνεύει ο Σωκράτης Μάλαμας, με τίτλο "Τα Διόδια" και βρίσκεται στον δίσκο "Ένα" (για όποιον ενδιαφέρεται δηλ.)

[center]"Στον κόσμο που γεννήθηκα τα βρήκα όλα γραμμένα
πάνω σε βλέφαρα κλειστά, σε χείλη σφραγισμένα.
Γυναίκα ατρύγητη η ζωή με βυσσινιά πορφύρα
δεν έχει ο μόνος πέρασμα, ήλιο δεν έχει η μοίρα.

Πόσες φωτιές στα πέλαγα πόσοι ξενιτεμένοι
ήταν για τα διόδια κι όχι για την *Ελένη
στης λησμονιάς το μαγαζί μάτια κεριά σβησμένα
αμα δε λιώσουμε μαζί πως θες να γίνουμ' ένα;

Στον κόσμο που γεννήθηκα, δεν χάραξα πορεία.
Τσιγάρο μ' ανεμόχαρτο στρίβω στα πρακτορεία.
Να δω τον ήλιο ανάστροφα και τ' άστρα ζαλισμένα,
να σταματήσω τη στιγμή με τα φτερά ανοιγμένα".[/center]

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Στο σημείο αυτό, κάνοντας μια μικρή παρένθεση, καλό θα ήταν να τονίσουμε ιδιαίτερα αυτό το αποδιδόμενο νόημα των «απατηλών» λόγων, καθώς η αντιληπτική του μορφή αποτελεί μία από τις πρώτες συλλογιστικές διεργασίες που γίνονται, ιδιαίτερα σήμερα, μεταξύ δύο συνομιλητών που προσπαθούν να επικοινωνήσουν. Λόγια δηλ. σε αντίθεση με πράξεις, ή γεγονότα.

Ο Νίκος Γκάτσος, ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας, πολύ συχνά στον Λόγο του κάνει χρήση αυτού του νοήματος : «Tα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα / μου τα ‘πες με το πρώτο σου το γάλα / μα τώρα που ξυπνήσανε τα φίδια / εσύ φοράς τ’ αρχαία σου στολίδια».

Ας δούμε τώρα κάτι : «Οι κοινοί όμως άνθρωποι δεν έχουν συνείδηση του τι κάνουν στον ξύπνιο τους, όπως λησμονούν όσα είδαν στον ύπνο τους.» , Ηράκλειτος.

Θα μπορούσε κάποιος, όχι αδικαιολόγητα, να βρει μια σύνδεση στον Λόγο του Ηράκλειτου με τον Λόγο του Γκάτσου, ακόμη και μετά από 2500 χρόνια ! Ο Γκάτσος, χρησιμοποιεί την κατάλληλη φράση, «ξυπνήσανε τα φίδια», ακριβώς για να τονίσει το πέρασμα από μια κατάσταση χειμερίας νάρκης στην ενσυνείδητη πλέον κατάσταση της αρχαιολατρευτικής ματαιοδοξίας του ελληνισμού. Είναι από τους πρώτους που συνειδητοποιεί αυτήν την συμπεριφορά «αχθοφόρου» του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος, και «επιτίθεται» ανοιχτά στους παπαγαλίζοντες αρχαιολάτρες, εξόχως χρησιμοποιώντας την αρχαϊκή ερμηνεία των «απατηλών» λόγων, των ψεύτικων και των μεγάλων. Η ιδιοφυΐα που κρύβει ο Γκάτσος, βρίσκεται στο σημείο πως κατανοεί πλήρως τις ποικιλόμορφες ερμηνείες της λέξης «λόγος», αποσπά μία εξ ‘ αυτών, και φτιάχνει «μπούμεραγκ» για να επιτύχει την αφύπνιση. Αν τον ρωτήσεις, για παράδειγμα, γιατί λες «μου τα ‘πες με το πρώτο σου το γάλα ;», θα σου πει πως μία από τις πρώτες ερμηνείες που δόθηκε στην λέξη «λόγος», ήταν αυτή της απατηλής εικόνας που αντιφάσκει με τις πράξεις. Αν πάλι τον ρωτήσεις, γιατί λες «μα τώρα που ξυπνήσανε τα φίδια ;», θα σου πει πως ήρθε πλέον ο καιρός ν’ αφήσεις την χειμερία νάρκη του μοιρολάτρη αχθοφόρου της αρχαιοελληνικής μπιζουτιέρας. (γιατί χρησιμοποιεί και την λέξη «στολίδι»)

O Γκάτσος κάνει χρήση του κατά Ηράκλειτου Λόγου. Κάθε φράση, κάθε λέξη, προέρχεται από βαθύτερες εσωτερικές διεργασίες και επιτυγχάνεται έτσι η ενεργειακή της εκπομπή στον εκάστοτε δέκτη που επιθυμεί την επικοινωνία, παρ' ότι, η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι εξαιρετικά απλή, γιατί αντικατοπτρίζει το Αληθές.

[center]"Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα,
μου τα 'πες με το πρώτο σου το γάλα.
Μα τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι
εσύ κοιτάς τ' αρχαία σου τα κάλλη.
Και στις αρένες του κόσμου, μάνα μου Ελλάς,
το ίδιο ψέμα πάντα κουβαλάς."[/center]

α) Νομίζετε πως ο Γκάτσος και ο Γοργίας εξαπατούν τον κόσμο ; Και αν ναι, το κάνουν και οι δύο ή μονάχα ο ένας εξ' αυτών ; Ποιος κατά την γνώμη σας ; (Δικαιολογήστε τις απαντήσεις σας).

Σημειώστε πως σύμφωνα με τον Γοργία : "Η ίδια η Ελένη σε κάθε περίπτωση είναι αθώα, καθώς υπήρξε θύμα εξωτερικής βίας."

Και ερχόμαστε στο πρώτο μέρος του γ' ερωτήματος :

γ) Πως θα χαρακτηρίζατε έναν τέτοιον άνθρωπο & πως νομίζετε πως θα έπρεπε να συμπεριφερέται στην κοινωνία αν επιθυμούσε ο ίδιος να μοιραστεί αυτό που έχει με τους υπόλοιπους συνανθρώπους του ;

Έτσι, νομίζω πως αρχίζει σιγά σιγά να διαφαίνεται το αλόγημα του Λόγου, καθώς ένας τέτοιος άνθρωπος - για τον οποίο αναφερόμαστε στην εισαγωγή του θέματος- θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εκτός από "παρανοϊκός", αλλά αργότερα ίσως ακόμη και βιαστής.

β) Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παραπάνω διαπίστωση ;

γ) Ποιος κατά την γνώμη σας είναι ο πραγματικός υπαίτιος της "εξαπάτησης" της ψυχής της Ελένης κατά Γοργία ; Αυτός που παρέδωσε τον Λόγο, που μίλησε δηλ. ή αυτός που άκουσε τον Λόγο και που πίστεψε σ' αυτόν ; (Παρακαλώ, οι απαντήσεις σας να είναι όσο το δυνατόν συγκεκριμένες και όχι γενικές.)

Ευχαριστώ πολύ &

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Αν σας ενδιαφέρει η προσωπική μου άποψη, αυτή διαφένεται στον τίτλο της παρούσης δημοσίευσης.

Κατά την άποψή μου, ο Γοργίας προσπαθεί να απαλλάξει την Ελένη από την προσωπική της ευθύνη, φορτώνοντας όλο το σφάλμα στον Λόγο. Γι' αυτό και αποκαλεί τον Λόγο : "μέγα δυνάστη". Αν ήμουν δικαστής σε μια ανάλογη δίκη, θα είχα καταλάβει την πονηριά του και θα καταδίκαζα, όχι μόνο την Ελένη, αλλά και τούτον τον παγαπόντη.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

[center]Δεν υπάρχουν δρόμοι να περάσεις.
Έφτασες ήδη και δεν το πιστεύεις!
Όλοι σου λένε να το ξεχάσεις.
"έχεις ακόμη δρόμο να περάσεις",
"έχεις ακόμη δρόμο", έτσι σου λένε.
Αλλά εσύ είσαι εδώ! Και ήσουν πάντα εδώ!
Δεν υπάρχει χρόνος να διαλέξεις.
Το παρελθόν σε κυνηγάει με σκέψεις.
Το μέλλον άγνωστη γραμμή.
Τώρα. Και Τώρα! Και ες αεί!
Δεν υπάρχουν δρόμοι να περάσεις.
Έφτασες ήδη και δεν το πιστεύεις![/center]

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Ας δούμε τώρα κάτι.

Υπάρχει κάποιος άνθρωπος που σημειώνει το εξής, σε ένα θέμα που ξεκίνησε πριν από ενάμησι χρόνο σε κάποιο άλλο φόρουμ :

Ο Ρίτσαρντ Λάνχαμ χαράζει μια διαφωτιστική γραμμή διάκρισης ανάμεσα στον “ρητορικό άνθρωπο”, τον τύπο που εκπροσωπείται απο τους σοφιστές και στον “σοβαρό άνθρωπο”, που ειναι αφοσιωμένος αποκλειστικά σε ενα σύνολο αξιών και στις κοσμικές προεκτάσεις που απορρέουν απο αυτό. Ο “σοβαρός άνθρωπος” και ο “ρητορικός” αντιπροσωπεύουν δυο διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης του κόσμου. Ο “σοβαρός” ξεκινά απο το δικό του ΕΓΩ ως ψυχή και αντιμετωπίζει τον ΛΟΓΟ ως μέσο έκφρασης της ουσιαστικής αλήθειας ,ενω ο “ρητορικός” ειναι ενας ηθοποιός που διάθετει ενα απλό κοινωνικό εγώ και χρησιμοποιεί τον ΛΟΓΟ ως μέσο εξύψωσης του εαυτού του ,χωρις να υπολογίζει την αντικειμενικότητα και την αλήθεια.

Ο ίδιος άνθρωπος θα μπορούσε πολύ εύκολα να δεχτεί και αυτό που η NEHEMAUT πολύ όμορφα μας αφιερώνει στο θέμα "Κάθοδος" :

Όταν υπάρχει ολοκληρωτικός διαχωρισμός ανάμεσα στον παρατηρητή και στο παρατηρούμενο, τότε αυτό ''που είναι'' δεν είναι πλέον αυτό που είναι. Αυτό είναι το συρματόπλεγμα γύρω από τον εαυτό μας.

Τζιντού Κρισναμούρτι

α) Τι θα προτείνατε σ' έναν άνθρωπο, αν αυτές οι παραθέσεις ανήκαν - και οι δύο - στον ίδιο;

β) Με ποιον τρόπο νομίζετε πως θα αντιμετώπιζε αυτός ο άνθρωπος, κάποιον άλλον που θα προσπαθούσε να του παραδώσει τον Λόγο;

Προσωπικά - και πάλι αν σας ενδιαφέρει η γνώμη μου - εγώ θα του έλεγα να πετάξει στα σκουπίδια και τα λόγια του Λάνχαμ αλλά και τα λόγια του Κρισναμούρτι και να φτιάξει κα'να φαϊ της προκοπής σ' όσους τον αγαπάνε γιατί το πιθανότερο είναι πως αυτός ο άνθρωπος όταν ερχόνταν κάποιος και θα προσπαθούσε πραγματικά να τον βοηθήσει, να τον χαρακτήριζε ως "ρήτορα" ή ως "σοφιστή" και να τον ειρωνευόταν, ξεχνώντας μεμιάς και Κρισναμούρτηδες και τα συναφή. Επίσης, θα του έλεγα μάλιστα, πως όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα, τον τρώνε οι κότες. Και πως αν θέλει να φαγωθεί - είναι δικαίωμά του να το θέλει αυτό ασφαλώς -, είναι προτιμότερο γι 'αυτόν να φαγωθεί από τις κότες που βρίσκονται στο δικό του κοτέτσι, παρά να τρέχει και να φαγώνεται σε ξένα κοτέτσια γιατί με αυτόν τον τρόπο αφήνει νυστικές τις δικές του τις κότες και μπορεί να την κοπανήσουν από το κοτέτσι.

Αυτό που λέει και ο Γοργίας δηλ. "Την ποίηση όλη την θεωρώ και την ονομάζω ‘’έμμετρο λόγο’’ χάρη σε αυτήν οι ακροατές κυριεύονται από φόβο τρομερό και οίκτο ολο δάκρυα και τέρπονται με τους θνητούς και η ψυχή παθαίνει με τα λόγια οσα ευχάριστα η δυσάρεστα παθαίνουν άνθρωποι ξένοι.”

Θα μου πείτε - και σωστά θα μου το πείτε - μεταξύ των δύο παραθέσεων υπάρχει διαφορά ενάμησι χρόνου και πολλά μπορούν να συμβούν σε ένα τέτοιο χρονικό διάστημα. Ε, επιτρέψτε μου, να διαφωνώ. Εγώ νομίζω πως δεν έχει αλλάξει τίποτε μέσα σ' έναν τέτοιον άνθρωπο, αντιθέτως, νομίζω πως έχει κάνει την ζωή του πιο δύσκολη. Ξέρετε, καλό είναι να διαβάζουμε - ποιος αντιλέγει ; - καλό είναι να μελετάμε, να μαθαίνουμε πράγματα, αλλά χωρίς να ξεχνάμε την ζωή μας και τους ανθρώπους που στέκονται, που υπάρχουν γύρω μας, που μας στηρίζουν, που μας αγαπάνε και που περιμένουν κάτι από εμάς : ένα φιλί, ένα χάδι, μια καλή και ζεστή κουβέντα. Μην κοιτάτε εμένα, εγώ είμαι ορφανός.

[Ramoglou]

Μέσα από τη διάρθρωση αυτού του λόγου προκύπτει ένα και μόνο ερώτημα.
Πρέπει να παρεμβαίνουμε και αν ναι, πόσο, στο νοητικό και διαδραστικό οικοδόμημα των άλλων ;

Ρωτάς Παύλο μου, «Αν υποθέσουμε πως ένας νους μπορεί να εργαστεί “έτσι κι αλλιώς”, ποιες νομίζετε θα είναι οι συνέπειες στην ζωή του ανθρώπου που θα τον διαθέτει ;»

Η απάντηση κρύβεται στην παρατήρηση που θα κάνει ο ίδιος ο φέρων την λειτουργία αυτή και βέβαια τα εξαγόμενα συμπεράσματα αφορούν τον ίδιο και μόνον αυτόν.
Πώς λοιπόν θα κρίνουμε εμείς αφ’ ενός την «έτσι» λειτουργία του εγκεφάλου του και αφ’ ετέρου «την αλλιώς» ;
Πώς θα είμαστε σίγουροι για τις συνέπειες ;

Ο Λόγος (που περιέγραψες) δεν είναι απλά και μόνο λέξεις, είναι δόνηση, είναι κύμα που μορφώνει σχήμα και το σχήμα δημιουργεί κόσμους.

Προσωπικά δε θα παρενέβαινα στην εγκεφαλική λειτουργία ενός ανθρώπου, ούτε βέβαια και θα έκρινα το πώς θα ζούσε τη ζωή του, αν είχε μια «έτσι» και μια «αλλιώς» επεξεργασία δεδομένων.

Το ρητό λέει «Δεν θα μάθεις βλέποντας τους μύστες, αλλά αν πάθεις», άρα μόνο μέσα από τη βιωματική διαδικασία και ΜΟΝΟ μέσα από τα προσωπικά συμπεράσματα ο καθένας κρίνει, μαθαίνει, ανελίσσεται.

Καλημέρα και καλή εβδομάδα.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Καλησπέρα,

Μέσα από τη διάρθρωση αυτού του λόγου προκύπτει ένα και μόνο ερώτημα. Πρέπει να παρεμβαίνουμε και αν ναι, πόσο, στο νοητικό και διαδραστικό οικοδόμημα των άλλων ;

Μου κάνει εντύπωση που σου δημιουργήθηκε αυτή η απορία διαβάζοντας αυτό το θέμα, Απόστολε. Και είναι από τις πρώτες κιόλας κουβέντες που λες. Θα ήθελες να μας πεις πως οδηγήθηκες σ' αυτήν ; Σε ρωτάω γιατί καθ' όλη την διάρκεια που έγραφα τα παραπάνω, εγώ δεν βρέθηκα μπροστά σε ένα τέτοιο ερώτημα. Δεν πήγε το μυαλό μου εκεί δηλ. Πως σου ήρθε αυτή η ερώτηση ;

Έπειτα, εγώ προσωπικά με τις ερωτήσεις που κάνω, σαφώς δεν επιθυμώ να κρίνουμε έναν τέτοιον άνθρωπο. Απλώς ρωτάω ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες στην ζωή του. Κατ' αρχήν, νομίζεις πως θα υπήρχαν συνέπειες ; Και αν ναι, ποιες ; Αυτό ρωτάω. (στο β' ερώτημα της πρώτης δημοσίευσης του θέματος).

Παύλος

[Zadok the priestess]

Ξεκινώντας από την αρχή να διαβάζω το κείμενο, νομίζω ότι έχουμε παραγνωρίσει μία παράμετρο του Λόγου ως αιτίας και ως αναλογίας...

Δονητική η τέχνη του.

Πέρα από τον γραπτό λόγο, ο οποίος εμπεριέχει μίας άλλης μορφής τέχνη, ο φυσικός αγωγός των συναισθημάτων του λόγου είναι ο κραδασμός, δηλαδή ο ήχος.

Τόσο στο τραγούδι, όσο και στο θέατρο αναπτύχθηκε η ειδική αυτή χρήση του λόγου για να μην εξειδικεύσω την αναφορά μου στη λυρική ποίηση, τους τρουβαδούρους και την όπερα.

Ειδικά το τραγούδι διαφέρει από τα άλλα μουσικά είδη ακριβώς σε αυτό το σημείο.
Δεν είναι απλά μία μιμητική της φύσης τέχνη, όρο που συνήθως αποδίδουν οι λεγόμενοι ρεαλιστές ιστοριοδίφες στη μουσική, αλλά είναι η συνειδητοποίηση του αρχέγονου κιόλας ανθρώπου κι η πρώτη του απόπειρα προσέγγισης της προέλευσής του.

[center]"Εν αρχή ην ο Λόγος..."[/center]

[Ramoglou]

Από τις 6 πρώτες ερωτήσεις μου προέκυψε Παύλο μου.
Δεν είναι απλά φιλοσοφικά ερωτήματα, είναι ερωτήσεις που έστω και εξ απαλών ονύχων, επιχειρούν κριτική.

- Πως θα χαρακτηρίζατε έναν τέτοιον άνθρωπο
- ποιες νομίζετε θα είναι οι συνέπειες στην ζωή του ανθρώπου που θα τον διαθέτει ;
- κλπ.

Αν όμως παρανόησα ζητώ συγνώμη !

Λες

Κατ' αρχήν, νομίζεις πως θα υπήρχαν συνέπειες ; Και αν ναι, ποιες ;

Να λοιπόν το θέμα της δικής μου αντίληψης.
Αν αρχίσω να ενδιαφέρομαι για τις συνέπειες που θα έχει κάποιος άλλος μέσα από τη πρακτική σκέψης και δράσης του, είναι σαν να παρεμβαίνω.

Γι’ αυτό απάντησα

Προσωπικά δε θα παρενέβαινα στην εγκεφαλική λειτουργία ενός ανθρώπου, ούτε βέβαια και θα έκρινα το πώς θα ζούσε τη ζωή του, αν είχε μια «έτσι» και μια «αλλιώς» επεξεργασία δεδομένων.

Αν λοιπόν εγώ μπω στη διαδικασία να αρχίσω να σκέφτομαι παραμέτρους κλπ κλπ για να ορίσω την εξέλιξη των πραγμάτων και άρα και τις όποιες συνέπειες τότε, δεσμεύω.
Και εδώ μπαίνει το ερώτημα. Ποιος είμαι εγώ που θα δεσμεύσω, που θα παρέμβω, που θα πειθαναγκάσω, που θα αποτρέψω ;

Κι αν όλα γυρίσουν στο κεφάλι μου και μάλιστα με τρόπο που ίσως να μη μου αρέσει ;
Τότε μήπως αντί της όποιας συνέπειας για τον άλλο θα έπρεπε να προβλέψω πρώτα τις δικές μου ;

Πολλά ερωτήματα λοιπόν.

Γι’ αυτό είπα κάτι που παρέθεσε και η Zadok

Ο Λόγος (που περιέγραψες) δεν είναι απλά και μόνο λέξεις, είναι δόνηση, είναι κύμα που μορφώνει σχήμα και το σχήμα δημιουργεί κόσμους.

Μένοντας στο τι μπορεί να κάνει ο Λόγος και στο τι είναι ο Λόγος, αποφεύγοντας την κρίση, την κριτική και τις … συνέπειες.
Τι δεν έχει συνέπεια ; Τα πάντα έχουν μια συνέπεια και το ξέρουμε όλοι.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

Καλησπέρα. Ramoglou & Zadok, ευχαριστώ για την παράθεση των σκέψεών σας.

Συνήθως τα θέματα τα οποία ανοίγω σε φόρουμς, σέρνουν από πίσω τους μια ολόκληρη ιστορία. Αυτή η ιστορία προέρχεται είτε από μια προσωπική παρατήρηση ενός καθημερινού συμβάντος, ένα φαινόμενο, ένα τυχαίο περιστατικό που συνέβει και το είδα από την σκοπιά ενός παρατηρητή, είτε από μια εσωτερική “φαγωμάρα” μέσα μου. Το ψυχολογικό μου μπλέντερ αλλέθει σχεδόν οτιδήποτε έχει την ευτυχία ή την ατυχία – δεν ξέρω- να μπει μέσα του και το ζουμί, ο χυμός δηλ. στο τέλος του, είναι αυτό που βλέπετε εσείς στην οθόνη σας.

Αφορμή γι' αυτό το θέμα στάθηκε ένα βιβλίο του Έρμαν Έσσε, Ο λύκος της στέπας, εκδ. Καστανιώτη, το οποίο μου το χάρισε μια πολύ καλή φίλη προσφάτως και το οποίο ήρθε – δεν ξέρω πως – την κατάλληλη στιγμή. Μπορεί εγώ να το βλέπω έτσι, μπορεί να είναι τύχη ή μπορεί να είναι μια απλή αλεργία του χρόνου, δεν ξέρω, δεν με νοιάζει, δεν υπήρξα ποτέ βαρετός σχολιαστής του “γίγνεσθαι”. Θεωρώ πως όλα γίνονται όταν είναι για να γίνουν και όσες φορές προσπάθησα να επέμβω στην ροή του χρόνου, δέχτηκα από αυτόν μια δυνατή κλωτσιά στα αχαμνά μου που – άουτς! πονάει ρε γαμώτο αυτό! - με άφησε κάτω μισολιπόθυμο. Έτσι έμαθα να δέχομαι τον χρόνο ως έχει και αυτό που κάνω – άλλωστε αυτό νομίζω πως κάνουμε όλοι μας – είναι να τρέχω ξωπίσω του, μπας και τον προλάβω, τέλος πάντων.

Στο βιβλίο αυτό, ο Έσσε μιλάει για κάποιον άνθρωπο, που αυτοαποκαλείται “Λύκος της στέπας”, στον οποίο εμφανίζεται αυτή ικανότητα – δεν ξέρω τελικά αν είναι ικανότητα, αν είναι χάρισμα, αν είναι ευχή ή κατάρα – να “ζήσει” - όπως λέει ο Έσσε - “ολόκληρο το αίνιγμα και την αντίφαση του ανθρώπινου πεπρωμένου”. Το βιβλίο βέβαια μπροστά, στο εξώφυλλό του γράφει Μυθιστόρημα, όμως διαβάζοντάς το, δεν ξέρω αν ο Έσσε μιλάει για κάποιον τρίτο ή μιλάει για τον εαυτό του. Τελικά, αν το βιβλίο έγραφε Αυτοβιογραφία, τότε όλες μου οι ερωτήσεις θα είχαν μάλλον απαντηθεί.

Τα δέοντα,

Παύλος

[Ramoglou]

Το τι είναι ένα κείμενο που διαβάζουμε μόνο εμείς μπορεί να το κρίνουμε. Άρα αν για σένα είναι μια αυτοβιογραφία του Έσσε αυτό το βιβλίο τότε ναι, είναι. Όμως για τον ίδιο μπορεί να είναι το "Σιντάρτα" μια αυτοβιογραφία του. Ποιος ξέρει ;

Όμως όταν ανοίγουμε ένα θέμα θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι άλλοι που διαβάζουν δεν είναι μέσα στο μυαλό μας για να ξέρουν το τι εμείς σκεφτόμαστε, οπότε καλό είναι να δίνουμε ένα προοπτικό του θέματος μας για να μπορούν κι εκείνοι να καταλαβαίνουν.

Καλημέρα !

[Παύλος Βουλουτιάδης]

α) Πιστεύετε πως θα μπορούσε ποτέ ο άνθρωπος να κατανοήσει μέσω της διανοητικής του λειτουργίας το ταυτόσημο των εννοιών ή θα έπρεπε να του συμβεί ένα "ανεξήγητο" γεγονός για να γίνει αυτό ;

β) Αν υποθέσουμε πως ένας νους μπορεί να εργαστεί “έτσι κι αλλιώς”, ποιες νομίζετε θα είναι οι συνέπειες στην ζωή του ανθρώπου που θα τον διαθέτει ;

γ) Πως θα χαρακτηρίζατε έναν τέτοιον άνθρωπο & πως νομίζετε πως θα έπρεπε να συμπεριφερέται στην κοινωνία αν επιθυμούσε ο ίδιος να μοιραστεί αυτό που έχει με τους υπόλοιπους συνανθρώπους του ;

δ) Νομίζετε πως θα έπρεπε να θυσιάσει ή όχι το χάρισμά του χάρην της επιβίωσής του ;

ε) Με ποιον κατά την γνώμη σας τρόπο, θα μπορούσε να το εκμεταλλευτεί ;

στ) Τι θα σκεφτόσασταν αν ο ίδιος σας το ομολογούσε, ενώ παράλληλα περιέγραφε το τι του συνέβει ;

Να σημειώσω πως οι παραπάνω ερωτήσεις, ουδόλως επιχειρούν κριτική ενός ανθρώπου αλλά χρίζουν προσωπικών απόψεων και προσωπικών τοποθετήσεων. Γίνονται δε, από ατόφιο ενδιαφέρον για τις απαντήσεις που θα δωθούν και εντάσσονται στο πλαίσιο ενός γόνιμου και αποδωτικού διαλόγου.

[Παύλος Βουλουτιάδης]

[center]

Το χιόνι καίει τον καρπό
και την αγάπη ο χρόνος
στην κούπα μου παλιό κρασί
και 'συ καινούργιος πόνος.

Βοριάς φυσάει τα λόγια μου,
νοτιάς τα φέρνει πίσω
κι από τα φύλλα της καρδιάς
δεν ξέρω να σε σβήσω.



[/center]